Τάξη αγγέλων
Ο δάσκαλος έγραψε στον μαυροπίνακα τις ασκήσεις,
- Λύστε τις! – είπε
και βγήκε έξω.
Περίεργος δάσκαλος...
- Και τώρα - είπε λίγο αργότερα - ας
ομολογήσει ο καθένας
από ποιον αντέγραψε!
- Μα, δάσκαλε! - αντέδρασα εγώ,
γιατί ήμουν από τους πρώτους.
- Ακούστε! - είπε σε αυστηρό τόνο ο δάσκαλος. - Εγώ
σας έδωσα πλήρη ελευθερία
κι εσείς είστε υποχρεωμένοι να γίνετε αντάξιοι της!
Ξέρω,
είναι χαρακτηριστική η ροπή του ανθρώπου στο ψέμα.
Εγώ θέλω να σας κάνω
τίμιους ανθρώπους.
Παραδεχτείτε την αλήθεια!
- Το παραδέχομαι - προσποιήθηκα εγώ
από φόβο μήπως χαρακτηριστώ ανέντιμος.
- Τριάρι - είπε ο δάσκαλος. - Αν
το είχες παραδεχτεί αμέσως,
θα σου έβαζα άριστα...
Και αυτό επαναλαμβανόταν συνέχεια
μαζί με την πρόταση:
"Είναι χαρακτηριστική η ροπή του ανθρώπου στο ψέμα!"
Εμείς αρχίσαμε να συμμορφωνόμαστε.
Εμείς αρχίσαμε να μην αντιγράφουμε.
Έκτοτε δε λέγαμε την αλήθεια.
Η αλήθεια ηχούσε σαν δικαιολογία.
Η αλήθεια δεν ήταν πια αλήθεια.
Γι' αυτό επινοούσαμε
ψεύτικες
ομολογίες (παραδοχές)...
Στο τέλος γίναμε τάξη αγγέλων!
Άγγελοι
από κάθε άποψη:
ούτε καν τις λύναμε πλέον τις ασκήσεις,
τραγουδούσαμε όπως στις διαδηλώσεις,
και όταν ερχόταν ο δάσκαλος,
σηκωνόμασταν όρθιοι
και φωνάζαμε:
- Όλοι εμείς αντιγράψαμε!
- Όλοι εμείς είμαστε αγύρτες!
- Όλοι εμείς είμαστε ρουφιάνοι!
Ο δάσκαλος ήταν ευχαριστημένος.
Ο δάσκαλος χαμογελούσε.
Κι έγραφε
στα άδεια τετράδια μας
άριστα
για την εντιμότητα.
1963
Στέφαν Τσάνεφ
"Ουράνιες περιπέτειες - Στίχοι"
Σόφια 1986
Μετάφραση στα Ελληνικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα
Клас от ангели
Учителят написа върху черната дъска задачите,
каза: - Решавайте! -
и излезе.
Странен учител...
- А сега - каза после той - нека
всеки да си признае
от кого е преписал!
- Но, учителю! - запротестирах аз,
защото бях един от първите.
- Слушайте! - каза строго учителят. - Аз
ви дадох пълна свобода
и вие сте длъжни да станете достойни за нея!
Знам,
на човек е свойствен стремежа към лъжа.
Аз искам да направя от вас
честни хора.
Признайте истината!
- Признавам - излъгах аз
от страх да не стана нечестен.
- Тройка - каза учителят. - Ако
беше си признал веднага,
щях да ти пиша отличен...
И това се повтаряше винаги
заедно със сентенцията:
“На човек е свойствен стремежа към лъжа!„
Ний започнахме да се пречистваме.
Ний започнахме да не преписваме.
Повече не казвахме истината.
Истината звучеше като оправдание.
Истината не беше вече истина.
Затова измисляхме
лъжливи
признания...
Най-после станахме клас от ангели!
Ангели
във всяко отношение:
повече изобщо не решавахме задачите,
пеехме като на манифестация,
и когато дойдеше учителят,
ставахме на крака
и викахме:
- Ний всички преписахме!
- Ний всички сме мошеници!
- Ний всички сме изменници!
Учителят беше доволен.
Учителят се усмихваше.
И пишеше
в празните ни тетрадки
отличен
за честност.
1963
Стефан Цанев
“Небесни премеждия - Стихове„
София 1986
Превод на Гръцки: Ритван Кара - Хотза
Pä́tı̈yen sı̈n ı ne pä́tı̈yen bubáyko
Faf annó sélo ye ımä́lo annók bubáyka. Yátse mu ye búlo bálno, če ye ne znal da payé ı da pı́sava, pak ye glö́dal če ye ımä́lo druzä́h, žı́ne so ználı. Imä́l sı ye sı̈́na ı čákal go ye da narasté, ta báre tóga da ızučı́.
Kugána ye sı̈nón narástal, bubáyko mu go ye sas drágo zavél ı atkáral na annó dáskalı̈ye, da so naučı́ da payé ı da pı́sava, ı sas gulä́mo drágo ye čákal da so vórne ad dáskalı̈yeno. Učı́l so ye, kanána so ye učı́l sı̈nón mu faf sélckokne mečı́te, sétne ye atıšlól na drúgo mä́sto, kadéna ye ımä́lo po húbavı̈ dáskalı̈ye, za da go naučót po gulä́mı̈ rábatı̈.
Agá so ye ızučı́l ıtám, kanána so ználı dáskalı̈yene, atıšlól sı ye u täh vaz bubáyka mu ı vaz máyko mu. Täm mı ye pánnalo yátse drágo, agá go so pasrö́šnalı naučénok ı preučénok, mı̈́slılı so ı dúmılı sı so, če nı́kutrı druk néma ad tä́hnokne sı̈́na po pä́tok ı po úmnok - faf ınózek zemána.
Húbbe, amá pä́tı̈yen sı̈n ye zöl da abrášta garbáne máycı mu ı bubáyku mu ı da gı glö́da katagá so bı̈́lı nä́kakvı sélevläne. Za ne nı kólčko nä́ko mı so ye smäl ı vı́kal mı ye:
- Eh, vı̈́ye nı́kana na znóte, ya znom, ya som so učı́l.
Ne mı ye bendı́saval nı́ta yédenyeno, nı́ta pyényeno, nı́ta sedényeno, nı́ta ležányeno ı za sı́čkono mı ye nahódel mahanó.
Búgün ısı̈́y, útre ını̈́y ı nay sétne mu so ye bubáyku mu fčı́kalo ı patrö́snalo vrıt ınazı́.
Datö́žnalo mu ye ı dabalnä́lo mu ye za kaná so ye ınélkus móčıl ı hárčıl da go naučı́ da payé ı da pı́sava. Bubáyku mu ı máycı mu ye bı̈́lo ınélkus drágo za učényeno mu, pak sı̈nón mı ını̈́y da gı na slága, ta da mı vı́ka, če nı́kana na znot, če so bı̈́lı sélevläne ı yálnı̈s toy ye znal sı́čkono. "Stóynıy, sı̈́ne - reklól ye toy, - ısä́ še to vı́dem kólko tı ye znányeto!" Reklól ye žanóyne za planı́no da amésı pı́to. Tya ye amésıla pı́tono, ızpékala ye ı agá ye dašló vréme za planı́no, prınél ye na safróno.
Naredı́lı so so faf mutfákane ı nay atpréš starána seybı́ye. Durgá so ne zafátalı da yedót ne pä́tı̈yen bubáyko ye reklól pä́tumune sı̈́nu:
- Tı̈, sı̈́ne, na sä́kutro kázavaš, če nı̈́ye sme ne pä́tı ı nı́kana na znóme, pak tı̈ sı pät ı sı́čkono go znoš. Ímaš háka, ını̈́y ye, nı̈́ye sme sélckı lǘdye, ne pä́tı ı nı́kana so na séštame ı za to to bubáyko tı prevódı na mečı́te ı ıtélkus masráfa stórı za tébe, za da so ızučı́š báre tı̈ ı da sı ne kákna toy. Ta agá sı ızučén ı sı́čkono go znoš, pı̈́tom to da mı kážaš: at kadé ı nah kadé ye zavı́ta pı́tasa, kadé yı so kráyevete?
Pä́tı̈yen sı̈n ye glö́dal, púlıl so ye, uruštı́saval so ye da so sétı at kadé ye zavı́ta pı́tana, alá ye mógal da yı náyde kráyene, ne ye mógal da pazné at kadé ye bı̈́la zavı́ta. Nay sétne ye reklól bubáyku mu:
- Na znom, bubá, na móžom da yı náydom kráyese.
Azám mu ye bubáyko mu reklól:
- Tı̈, sı̈́ne, annóy pı́toy na móžaš da náydeš kráyene, ta kaná so hválıš, če znoš sı́čkono, pak nı̈́ye sas máyko tı nı́kana na znóme? Na drúzıš da so na hválıš atpréš po stára čulä́ka, če znoš po mlógo at tóga. - Pak žanóyne ye reklól: - Yazı̈́k, žóno, le kólkoto so móčehme ı hárčehme ı ımä́hme umúta ad nášokse pä́tok sı̈́na!
Αρχικός τίτλος: "Ученият син и неученият татко"
Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 381 - 382
http://hermesbooks.com
Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα
Žı̈́yen na rábatı, na trä́bava da yedé
Kugána so ye Galı́nka zažónıla, tóynana máyka ye zö́la da zarı́če stárehne svátove:
- Mámınata dašterı́nka na bı̈́va da so marı́, tya ye ne naučéna da rábatı. Da ye valésavate. Na daváyte yı metlóno kóštono ı prústane da meté, ótı še yı vléze šúštye faf ačı́ne. Na daváyte yı hárkamı̈ne vódo da nósı ad vrısä́ne, ótı yı so ramána krö́htı̈ ı ne ye naučéna da nósı pólnı̈ hárkamı̈. Kládıyte yı pad glavóno mö́ko ózlanıčko, ótı ye tya naučéna da spı na mö́čko.
Stárıne svátye so so pazglä́lı, alá so nı́kana ne kázalı.
- Ftásı̈yte mı so, če nı́kuga lóšo dúmo néma da yı predumóvate. Tóynı̈ne úšı̈ so ne naučénı̈ da slúšot lóšı̈ dúmı̈.
- Za lóšo dúmo namóy bra kahór, faf nášono kóšto néma ınakvı̈́zne rábatı̈ - predúmıl ye stárı̈yen svat ı pakáčıl so ye na árabono. Da tóga so ye erleštı́sala nevä́stoyne bábana, pak adzát so sö́nnalı mládı̈yen ı Galı́nka. Apö́nalı so za nah drúgono sélo. Cä́la déne so varvä́lı, ótı ye bı̈́lo sélono duléče.
Akšámlayın, agá so fprä́lı, bábana so ye vazsúkala, ızpékala ye annók klı́na, zaklála ye kukóško, svarı́la ye faf ténȷ̇eröno, slä́la ye faf zémanlıcono ı natóčıla ye vı́no. Galı́nka ye sedä́la na annó skémlıkno, svı́la ye rakı̈́ne ı dúmıla sı ye: "Ah, kakvá barzáta žaná ye tya mása bába, drugá máyka. Húbava žı̈vóta še ı́mame ıtúzı."
Nayálı so so véčere ı légnalı so da spöt. Pamınól so ye večerón. Faf drúgokne déne stárı̈yen dä́do ye stánal ráno ı razbudı́l gı ye vrıtsä́h:
- Áyde - rǘknal ye toy, - stánavı̈yte da varvı́me na nı́vono!
- Kaná še právıme ıtám? - zatrı̈́la ye sónenı̈ne sı óčı Galı́nka ı zö́la ye slátko da so prezyáva.
- Še kopéme mısı́re.
- Sas kopáčeve lı? - papı̈́tala ye mámınana dašterı́nka.
- To so zno, če sas kopáčeve - advórnala ye bába yı.
- Ya néma da dahódem.
- Ótı? - zapı̈́tal ye mládı̈yen.
- Ótı ye kopáčen tö́šak, pak ya na bı̈́va da vdı́gom tö́škı̈ rábatı̈.
- Óstavıy ye - reklól ye bubáyko mu. - Da prıvdı́gne pa vótre, da stórı ızmétese faf kóštoso ı da svarı́ véčere. I ıtúzı sı trä́bava adı́n čulä́k.
Atıšlı́lı so drúzıne na nı́vono, pak mladána nevä́sta ye astánala faf kóštono. Da pláden ye ležála. Agá ye stánala, prıpánnalo yı ye ı zö́la ye da abıyı́skava nä́ko za yédenye, alá ye na našlála nı́kana faf ténȷ̇erene.
- Nı́kana mı so ne astávılı, zabarávılı mo so - ıztö́gnala so ye Galı́nka ı vlä́la ye faf gradı́nono da paglö́da cvetyéno. - Ah, če kakvó kámatno cvetyé! - reklála ye tya, zö́la ye da sı kóca ı da go mırı́sa.
Mı́čkı̈ čelı́nkı̈ razkrılénı̈ so abısä́davalı̈ ad cvä́ta na cvä́ta ı dragósto so bı̈zı̈nı́kalı̈.
- Za kaná lı so so razbórzalı̈ pak to ısézı čólı̈? - reklála ye Galı́nka ı zatránkala so ye nah blı́zkono čeréšovo dóno.
Paležála ye na trevóno pad čeréšono, natö́gnala so ye, kákna ye ležála, atkócala sı ye bırkáč čeréšı̈, za da ızlóža gladä́ne, ı zö́la ye da so prezyáva. I ını̈́y ye prekárala denä́ne.
Akšámlayın so so vórnalı trımı́nana ad nı́vono kápnatı ad rábato ı umaréno. Parazglä́lı so so ı kaná da vı́det: kóštana ne prıvdı́gnata, faf hárkamı̈ne vódo néma, ógnen ye na agnı́šteno pagásnal, kukóškı̈ne so légnalı̈ ne nahránenı̈.
Starána bába ye métnala kopáčene ı nay napréš ye grábnala hárkamı̈ne. Danéla ye vódo ad vrısä́ne. Navalı́la ye ógne, klála ye kumpı́re faf ténȷ̇eröno, amésıla ye annó pı́to ı nábarze ye zgótvıla véčere. Galı́nka ye glö́dala, sö́nnala ye na annó skémle ı tránkala ye nagı̈́ne.
Kugána ye véčeräna stánala hazı̈́r, starána ye parǘkala vrıtsä́h:
- Áyde, sä́dı̈yte da večeróvame.
Galı́nka so ye fsúnala nay napréš. Dä́do yı ye zöl pı́tono ı razčı́kal ye na trı parčé. Annóno ye dal stároyne, drúgono sı̈núne ı üčünȷ̇ǘno ye astávıl za tóga sı.
- Če, da, nevä́stı? - abórnala mu so ye starána.
- Tya ye ne gladná. Žı̈́yen na rábatı, na adglannä́va.
Galı́nka sı ye prehápala bórnı̈ne, nagróčıla so ye ı stánala ye ad safróno. Vlä́la sı ye faf hadayóno ı zö́la ye da pláče. Cä́la véčera ye ne mógala da zaspı́ ad gláde.
Sabáhlayın so ye paftórıla áynısı rábata. Dvomı́nana stárı ı mládı̈yen so atıšlı́ da sadö́t bahčó. Galı́nka ye ne ı́skala da ı́de sas täh.
- Slónceno napı́če yátse - reklála ye tya, - še póčernem.
Pak ye so astávılı faf kóštono. I faf 'nózek déne ye ızšlévenana nevä́sta ne daprä́la nı́kana. Našlála ye pad annó panı́co annók kráyešnıka súha hlä́ba, astávena za kúčeno, ızä́la go ye ı pak go ye ızležála dur da akšám faf gradı́nono. I atkák ye ne danéla ı vódo da ye pazalé, kámatnono cvetyé ye zö́lo da véne.
Dvomı́nana stárı ı mládı̈yen so so vórnalı geč vakı̈́t akšámlayın, kápnatı pak ad rábato ı umaréno.
Starána so ye navósıla, amésıla ye pak pı́to ı kugána so sö́nnalı na safróno, dä́do yı ye pak razdelı́l pı́tono na trı parčé. Galı́nka ye astánala sas práznı̈ rókı̈.
- Ótı na dávaš hlä́ba nevä́stı? - papı̈́tala ye bába yı.
- Ótı, žı̈́yen na rábatı, na bı̈́va da yedé! - advórnal ye stárı̈yen.
Cä́la véčera so ye Galı́nka vartä́la gladná na karyólane ı čúdıla so ye. Vaz sabáh ye zadrémala. Agá so papä́lı̈ trıš petlovéne, tya ye rı̈́pnala. Parazglä́la so ye da vı́dı kadé so drúzıne, alá gı ye ne ımä́lo, ótı so atıšlı́lı na nı́vono yéšte ad mrä́ska. Inagáne ye Galı́nka vazsúkala rakávı̈ne. Razfı̈́rkala so ye nacı̈́y nasám. Izméla ye kóštono ı prústane. Danéla ye vódo ad vrısä́ne, zalä́la ye cvetyéno faf gradı́nono, navalı́la ye ógne ı svarı́la ye yáto. Amésıla ye brášno faf kopáneno ı ızpékala ye annó pı́to. Agá so ye artósala ad ızmétene, grábnala ye fúrkono ı zö́la ye da predé na pragáne. Akšámlayın agá so so vórnalı ızmarénı dvomı́nana stárı ı mládı̈yen ı vı́delı so kólko rábato ye stórıla nevä́stana, svétnalı̈ mı so ačı́ne. Galı́nka ye prınéla, padála ye pı́tono dä́du yı ı zatrö́sena ye čákala da vı́dı kaná še právı. Toy ye zöl pı́tono ı razčı́kal ye na čétrı parčé. Nay gulä́mono parčó ye dal Galı́nkı ı reklól ye:
- Yeš, kadóno, tı̈ sı kazandı́sa hlä́bate, ótı so sı búgün bayá papékla.
Galı́nka ye zö́la hlä́bane ı zafátıla ye da yedé. Nı́kuga na drúzıš ye ne yávala ınakvázne slátka hlä́ba.
Αρχικός τίτλος: "Който не работи, не трябва да яде"
Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 246 - 248
http://hermesbooks.com
Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα