Θα έπρεπε για καθαρά ιστορικούς και μόνο λόγους να είχε γίνει ήδη μέχρι τώρα.
«Κάλλιο αργά παρά ποτέ» λέει μια ρήση.
Έπρεπε να περάσουν πάνω από 7.000 ημέρες, για να πάρει σάρκα και οστά ένα τέτοιο «εγχείρημα».
Δεν ήταν τα 80,00 € που έπρεπε να βγάλει κάποιος από την τσέπη του συν τις κάποιες ώρες εργασίας σ’ έναν υπολογιστή, αλλά κυρίως η απόφαση για κάτι τέτοιο.
Αν ανατρέξει κανείς στον τοπικό κυρίως τύπο της εποχής εκείνης, θα βρει πληθώρα σχετικών δημοσιευμάτων. Υπήρξε αδιαμφισβήτητα ένα σημαντικό «γεγονός». Γίνεται λόγος για την εμπλοκή του Δ’ Σώματος Στρατού στη συγγραφή διαφόρων βιβλίων για την «Πομακική» (λεξικών, γραμματικής, συντακτικού κλπ.) στα πλαίσια του Πιλοτικού Προγράμματος της Κοινωνικής Προσφοράς των Ενόπλων Δυνάμεων.
Σήμερα, μετά από 20 χρόνια, ελάχιστοι έχουν μείνει πιστοί και προσηλωμένοι σε μια ιδέα που έμελλε να ταράξει για τα καλά τα «ήρεμα» νερά στον κόλπο της μειονότητας. Μέχρι και διπλωματικό επεισόδιο απειλήθηκε στις σχέσεις Ελλάδας – Βουλγαρίας.
Νομίζω όμως ότι ο κίνδυνος αυτός έχει περάσει ανεπιστρεπτί στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Ως μέλος της συγγραφικής ομάδας θεώρησα υποχρέωση μου να προχωρήσω στην κίνηση αυτή με προσωπική ευθύνη, ψηφιοποιώντας ένα μεγάλο μέρος (το μεγαλύτερο και σημαντικότερο ίσως) των εργασιών που είχαν εκδοθεί από το Δ’ Σώμα Στρατού υπό τη διοίκηση του Στρατηγού Μανούσου Παραγιουδάκη και αργότερα του διαδόχου του Στρατηγού Δημητρίου Δήμου, καθιστώντας τις ευρύτερα γνωστές στο πανελλήνιο και παγκόσμιο κοινό.
Ως γνωστόν, τα βιβλία αυτά είχαν εκδοθεί σε περιορισμένο και μη εμπορεύσιμο αριθμό αντιτύπων και τα οποία παρέμεναν άγνωστα σε μεγάλη μερίδα ενδιαφερομένων ερευνητών.
Έτσι, λοιπόν, σήμερα, έστω και καθυστερημένα, πέντε βιβλία δημοσιεύονται δωρεάν σε ψηφιακή μορφή για τον σκοπό αυτό, με όλα τα λάθη, τις ατέλειες και τα «κουσούρια» που θα εντοπίσει ο κάθε ερευνητής – μελετητής.
Ας μην λησμονούμε πως ήταν η πρώτη φορά στα χρονικά που η ελληνική πολιτεία με τον πιο επίσημο τρόπο, έστω και «ανορθόδοξα», επιχειρούσε να «διορθώσει» λάθη και παραλείψεις του παρελθόντος.
Σλαβολόγοι και άλλο εξειδικευμένο προσωπικό στη συγγραφική ομάδα δεν υπήρχαν. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν μειώνει την αξία της προσπάθειας που καταβλήθηκε απ’ όλους σε σχετικά πολύ μικρό χρονικό διάστημα και κάτω από συνθήκες πίεσης, κάτι που πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη του ο αναγνώστης.
Από τότε μέχρι και σήμερα, φυσικά, η έρευνα - όχι μόνο η δική μου - έχει προχωρήσει αρκετά, κυρίως σε ό,τι αφορά το «Πομακικό – Ελληνικό Λεξικό» που ανέλαβα τη συγγραφή του, οι εργασίες πάνω στο οποίο δεν σταμάτησαν ποτέ στην ουσία με στόχο τον εμπλουτισμό, τη βελτίωση και «μεταμόρφωση» του.
Η συγκεκριμένη εργασία έχει περάσει κυριολεκτικά από σαράντα κύματα επεξεργασίας και ακόμα δεν έχει πάρει την τελική μορφή της.
Δημοσιεύτηκε στις αρχές του 2017 με ίδια μέσα ένα δοκίμιο της με τίτλο «Βασικό Μορφολογικό Λεξικό της Πομακικής», αλλά απέχει αρκετά από το τελικό επιθυμητό αποτέλεσμα (
https://pomlex.blogspot.com/2017/05/blog-post.html).
Απώτερος στόχος είναι η παρουσίαση ενός πλήρους ερμηνευτικού λεξικού, όχι μόνο στα Ελληνικά αλλά και στα Βουλγαρικά, με την πληρέστερη - ει δυνατόν - καταγραφή των διαφόρων ιδιωμάτων και διαλέκτων που ομιλούνται στη ευρύτερη περιοχή της οροσειράς της Ροδόπης από την ελληνική πλευρά.
Παρακάτω φαίνονται δείγματα ενός τυχαίου λήμματος (του ρήματος αντλίβομ, adlívom, адлѝвом) σε διάφορες μορφές κατά την εικοσαετή ενασχόληση μου με το αντικείμενο.
Από το λεξικό του Δ' Σώματος Στρατού
Από την κεντρική βάση δεδομένων
Από το δοκίμιο του "Βασικού Μορφολογικού Λεξικού της Πομακικής"
Οι τίτλοι των ψηφιοποιημένων βιβλίων και οι σχετικοί σύνδεσμοι για το «κατέβασμα» τους είναι οι ακόλουθοι:
1) ΠΟΜΑΚΙΚΟ – ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ (ΑΡΧΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ), με περίπου 6.000 λήμματα
https://drive.google.com/open?id=1Uai-LwYVOP7wl_wu9xnaIEMuzJzyLNEL (48 MB)
2) ΠΟΜΑΚΙΚΟ – ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ (ΕΠΑΝΕΚΔΟΣΗ), με την προσθήκη 2.000 επιπλέον λημμάτων περίπου
https://drive.google.com/open?id=1GoqK-nZlmQlgKMCPSlzCQ0zAq1L3e4x2 (86 MB)
3) ΕΛΛΗΝΙΚΟ – ΠΟΜΑΚΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ
https://drive.google.com/open?id=1smAHvD6stT7bsmLNdYr9pUpiaA8JKtmE (84 MB)
4) ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
https://drive.google.com/open?id=1b_R1DdZ5OJ0P94SweEbqV51FQTOF76ZJ (39 MB)
5) ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ ΠΟΜΑΚΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
https://drive.google.com/open?id=1zoCi4c_yTYkJgrt0w0hmVwioA2gOWMT0 (40 MB)
Σημείωση: Απαγορεύεται αυστηρά οποιαδήποτε εμπορική εκμετάλλευση ή αλλοίωση του περιεχομένου των παραπάνω βιβλίων. Επιτρέπεται η ελεύθερη αναδημοσίευση και διανομή τους για προσωπική χρήση.
