Μικρά προγραμματιστικά - Μέγιστο Κοινό Πρόθεμα (Longest Common Prefix) και η σύμπτυξη των λημμάτων ενός λεξικού με τη βοήθεια μιας δομής Ternary Tree

Ας υποθέσουμε ότι γράφετε ένα μορφολογικό (ορθογραφικό) λεξικό μιας γλώσσας με αρκετά πλούσια μορφολογία που περιλαμβάνει μερικά εκατομμύρια τύπους λέξεων και θέλετε να το εκδώσετε σε έντυπη μορφή.

Η πλήρης ανάπτυξη όλων αυτών των τύπων, εκτός του ότι δεν θα προσέφερε κάτι ουσιαστικό, θα είχε σαν αποτέλεσμα να καταλήξετε σε ένα ογκοδέστατο ή και πολύτομο έργο με πολλαπλάσιο κόστος εκτύπωσης και διαχείρισης συνολικότερα.  Ένας τρόπος να περιορίσει κανείς τον όγκο ενός τέτοιου έργου θα ήταν να συμπεριλάβει μόνο κάποιους βασικούς τύπους λέξεων με την προϋπόθεση ότι οι υπόλοιποι μπορούν να αναπαραχθούν εύκολα με την υπαγωγή τους σε κάποιους κανόνες.  Εάν όμως δεν συντρέχει η προηγούμενη προϋπόθεση για κάποιον λόγο, επειδή λ.χ. η καταγραφή της γλώσσας μπορεί να βρίσκεται σε εξέλιξη ακόμη και οι γραμματικοί της κανόνες δεν έχουν οριστικοποιηθεί και αποκρυσταλλωθεί πλήρως, τότε το μόνο που απομένει είναι η προσπάθεια της σύμπτυξης αυτών των τύπων κατά τέτοιο τρόπο που δεν θα απέβαινε σε βάρος της αναγνωσιμότητας του λεξικού.  Κάτι τέτοιο, βέβαια, για να γίνει μεμονωμένα και με το χέρι, θα απαιτούσε ανυπολόγιστο χρόνο και κόπο από την πλευρά του συγγραφέα, για να μην πω ότι θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία.   Για την καλή ή κακή μας τύχη όμως έχουμε διαβεί ήδη το κατώφλι του 21ου αιώνα και η τεχνολογία μπορεί να παίξει τον δικό της καταλυτικό ρόλο σε μια τέτοια προσπάθεια.

Αν τυχαίνει να ασχολείστε με τον προγραμματισμό και την επεξεργασία κειμένου ή κάτι παραπλήσιο, ο όρος Longest Common Prefix (Μέγιστο Κοινό Πρόθεμα) θα πρέπει να σας είναι οικείος.  Η μέγιστη, δηλαδή, ριζική υποσυμβολοσειρά που μοιράζεται μια ομάδα τύπων λέξεων.  Έτσι, για παράδειγμα, οι τύποι "βιβλίο", "βιβλιοπωλείο", "βιβλιοπώλης", "βιβλιοδεσία", "βιβλικός", "βιβλιοθήκη", "βιβλιοθηκονόμος" έχουν ως μέγιστο κοινό πρόθεμα την υποσυμβολοσειρά "βιβλ".  Αν προσπαθήσουμε να συμπτύξουμε τους παραπάνω τύπους αντικαθιστώντας το πρόθεμα με μια παύλα, το αποτέλεσμα θα έμοιαζε κάπως έτσι: "βιβλ -ίο, -ιοπωλείο, -ιοπώλης, -ιοδεσία, -ικός, -ιοθήκη, -ιοθηκονόμος".  Βλέπουμε ότι αμέσως αμέσως έχουμε εξοικονομήσει ΜΗΚΟΣ ΠΡΟΘΕΜΑΤΟΣ (4) x ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΞΕΩΝ (7) – ΑΡΙΘΜΟΣ ΛΕΞΕΩΝ (παύλα) – ΜΗΚΟΣ ΠΡΟΘΕΜΑΤΟΣ = 17 χαρακτήρες.  Φανταστείτε την εξοικονόμηση χώρου που επιτυγχάνεται όταν μιλάμε για εκατομμύρια λέξεων.

Κατά καιρούς, τώρα, διάφοροι ειδικοί (μαθηματικοπληροφορικοί) έχουν αναπτύξει διάφορους αλγορίθμους για τον υπολογισμό του Μέγιστου Κοινού Προθέματος ενός συνόλου συμβολοσειρών.  Μια γρήγορη αναζήτηση στο διαδίκτυο θα σας πείσει γι' αυτό.  Κάποιους απ' αυτούς τους έχω δοκιμάσει και ο ίδιος με κάποια επιτυχία.  Στην περίπτωση της Πομακικής όμως κι επειδή εγώ προσωπικά τουλάχιστον χρησιμοποιώ "γράμματα" που αποτελούνται από πολλαπλούς συνδυάσιμους χαρακτήρες (το γράμμα "ä́" π.χ. αποτελείται από τους απλούς χαρακτήρες U+0061 [Λατινικό πεζό γράμμα Α], U+0308 [Συνδυάσιμα διαλυτικά] και U+0301 [Συνδυάσιμη οξεία] ) αλλά κι επειδή τυχαίνει να έχω εξοικειωθεί αρκετά με τη δομή ternary tree, θέλησα να δοκιμάσω και κάποιες άλλες μεθόδους που βασίζονται στη δομή αυτή με την εμπλοκή και των κανονικών εκφράσεων (Regular Expressions), τη χρήση των οποίων επιβάλλει η ανάγκη της αναγωγής των πολυχαρακτήρων αυτών σε απλούς.

Το σύνολο του πηγαίου κώδικα της υλοποίησης (C++) περιλαμβάνεται στο αρχείο pdf που ακολοθεί και μπορεί οποιοσδήποτε να το χρησιμοποιήσει κατά την κρίση του.
Στο τέλος της ανάρτησης θα βρείτε τον σύνδεσμο σε μια εφαρμογή επίδειξης.

Εφαρμογή επίδειξης

Λέξεις ταξιδιάρες, λέξεις περιπατητικές

Λέξεις ταξιδιάρες, λέξεις περιπατητικές

Να πόσα ενδιαφέροντα και αποκαλυπτικά πράγματα μπορεί να μάθει κανείς κάνοντας μια σύντομη "τσάρκα" στη γειτονιά μας μέσω της υπηρεσίας μηχανικής μετάφρασης της Google.  Κι ενώ είναι γνωστές οι αδυναμίες της υπηρεσίας αυτής, εντούτοις το "θέαμα" είναι άκρως ελκυστικό, κυρίως από μορφολογική άποψη και πέρα από την όποια σημασιολογική εγγύτητα ή αναντιστοιχία.
Οι λέξεις επιλέχτηκαν στην τύχη κι εκτιμώ ότι πρέπει να υπάρχουν κι άλλες τέτοιες αρκετές, τις οποίες σας αφήνω να ανακαλύψετε μόνοι σας.
Μόνο οι τρεις πρώτες στήλες έχουν ελεγχθεί γραμματικά και σημασιολογικά με βάση τα έντυπα λεξικά που υπάρχουν στη διάθεση του γράφοντος.  Το περιεχόμενο των υπόλοιπων στηλών παρατίθεται αυτούσιο όπως δίδεται από τη συγκεκριμένη υπηρεσία.



Ενημέρωση: 15/8/2015

Κάπως έτσι φαντάζομαι ότι θα ξεκίνησε ο γλωσσολόγος Mark Hučko τη δημιουργία της σλαβικής "εσπεράντο", της Σλόβιο (Slovio).  Όπως υποστηρίζει ο δημιουργός της η τεχνητή αυτή γλώσσα μπορεί να κατανοηθεί πολύ εύκολα απ' όλους τους σλαβόφωνους πληθυσμούς, οι οποίοι ούτε λίγο ούτε πολύ υπολογίζεται ότι αριθμούν περί τα 400.000.000 πολιτών σε όλον τον κόσμο.

Όψιμο χιόνι

Όψιμο χιόνι

Όψιμο χιόνι, γιατί ήρθες;
Το ξέρεις κι εσύ πόσο μάταιο είναι αυτό, δεν
θα αλλάξεις τον ρου των πραγμάτων,
η Άνοιξη θα έρθει παρά την εμφάνισή σου.
Κρίμα μονάχα
για τα πιο τολμηρά φυτά.
Αυτά που πρώτα φύλλωσαν δεν θα ανθίσουν.
Αυτά που πρώτα άνθισαν δεν θα καρπίσουν.

Όμως το πιο φοβερό είναι
ότι αυτά
που θα ανθίσουν μετά και θα καρπίσουν -
δεν θα ξέρουν ή θα ξεχάσουν
ποιος είναι ο υπαίτιος
και θα πουν με κατηγόρια ή περιφρόνηση
στα πιο τολμηρά:
- Γιατί είστε γυμνά;
- Γιατί είστε άκαρπα;

Αυτά σκέφτομαι, όψιμο χιόνι, και θλίβομαι.

1965

Στέφαν Τσάνεφ
Ουράνιες περιπέτειες - Στίχοι
Σόφια 1986

Μετάφραση στα Ελληνικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα


Късен сняг

Късен сняг, защо дойде?
Сам знаеш колко напразно е това, няма
да измениш хода на нещата,
пролетта ще дойде въпреки тебе.
Жалко само
за най-дръзките растения.
Тези, които първи се разлистиха, няма да цъфнат.
Тези, които първи цъфнаха, няма да родят плод.

Но най-страшното е,
че онези,
които ще цъфнат след това и ще родят -
няма да знаят или ще забравят
кой е виновен
и ще кажат с упрек или с презрение
на най-дръзките:
- Защо сте голи?
- Защо сте ялови?

Затова си мисля, късен сняг, и ми е тъжно.

1965

Стефан Цанев
Небесни премеждия - Стихове
София 1986

Превод на Гръцки: Ритван Кара - Хотза

Ψυχρή εξομολόγηση

Ψυχρή εξομολόγηση

Πριν να σε φιλήσω
ήθελα να σου πω
ποιος είμαι.
Δεν τα κατάφερα όμως,
γιατί φιληθήκαμε ξαφνικά.
Γι’ αυτό τώρα,
προτού με πλημμυρίσεις
με τα χρυσαφένια κύματα των μαλλιών σου –
άκουσε με.

Από καιρό δεν με είχαν αποκαλέσει
τον καλύτερο άνθρωπο του κόσμου
κι εγώ είχα ξεχάσει
να γίνω καλός.
Το παρελθόν μου
είναι το παρελθόν ενός ρομαντικού εφήβου,
που χόρευε πάνω σε τραπέζια και σκεπές –
διότι δεν υπάρχει τίποτα πιο βαρετό
από την ασφαλή επιφάνεια
της πίστας.

Συχνά έπεφτα,
χάνοντας την ισορροπία μου
από υπερβολική ειλικρίνεια.

Εγώ μεγάλωσα σε ταβέρνες και σταθμούς τρένων και αυτοκινήτων
και σε ξενοδοχεία έκανα
τα δικά μου όνειρα.
Δεν έχω μόνιμο τόπο κατοικίας
και δε θέλω να έχω,
γιατί τρομάζω από την υλική εξουσία,
από τον ακίνητο ορίζοντα του παραθύρου
και από ανθρώπους με κλειστούς ορίζοντες...

Περπάτησα δρόμους πολλούς,
κέρδισα  πολλά
και σπατάλησα όχι λίγα –
τώρα όμως δεν έχω τίποτα άλλο
εκτός από τον εαυτό μου,
εκτός από τη γαλήνια επιθυμία μου
να σκορπιστώ (δοθώ) μέχρι και το τελευταίο άτομο.

Αν αυτό σου είναι αρκετό –
πλημμύρισε με
με τα χρυσαφένια κύματα των μαλλιών σου...

Στέφαν Τσάνεφ
"Ουράνιες περιπέτειες - Στίχοι"
Σόφια 1986

Μετάφραση στα Ελληνικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα


Непатетична изповед

Преди да те целуна,
исках да ти кажа
кой съм.
Но не успях,
защото се целунахме внезапно.
Затова сега,
преди да ме зелееш
със златните вълни на косите си –
изслушай ме.

Отдавна не бяха ме наричали
най-добрия човек на света
и аз бях забравил
да бъда добър.
Моето минало
е минало на един романтичен юноша,
танцувал върху маси и покриви –
защото няма нищо по-скучно
от безопасната повърхност
на дансинга.

Често падах,
губейки равновесие
от прекалена искреност.

Аз отраснах по гари, ресторанти и автостанции
и в хотели сънувах
своите сънища.

Нямам постоянно местожителство
и не искам да имам,
защото се плаша от властта на вещите,
от неподвижния хоризонт на прозореца
и от хората с неподвижни хоризонти...

Пусти пътища ли извървях,
малко ли събрах,
или пък много разпилях –
но сега не притежавам нищо друго
освен себе си,
освен тихото желание
да се раздам до последния атом.

Ако това ти е достатъчно –
залей ме
със златните вълни на косите си...

1960
Стефан Цанев
"Небесни премеждия - Стихове"
София 1986

Превод на Гръцки: Ритван Кара - Хотза

Τάξη αγγέλων

Τάξη αγγέλων

Ο δάσκαλος έγραψε στον μαυροπίνακα τις ασκήσεις,
- Λύστε τις! – είπε
και βγήκε έξω.
Περίεργος δάσκαλος...
- Και τώρα - είπε λίγο αργότερα - ας
ομολογήσει ο καθένας
από ποιον αντέγραψε!

- Μα, δάσκαλε! - αντέδρασα εγώ,
γιατί ήμουν από τους πρώτους.
- Ακούστε! - είπε σε αυστηρό τόνο ο δάσκαλος. - Εγώ
σας έδωσα πλήρη ελευθερία
κι εσείς είστε υποχρεωμένοι να γίνετε αντάξιοι της!
Ξέρω,
είναι χαρακτηριστική η ροπή του ανθρώπου στο ψέμα.
Εγώ θέλω να σας κάνω
τίμιους ανθρώπους.
Παραδεχτείτε την αλήθεια!

- Το παραδέχομαι - προσποιήθηκα εγώ
από φόβο μήπως χαρακτηριστώ ανέντιμος.
- Τριάρι - είπε ο δάσκαλος. - Αν
το είχες παραδεχτεί αμέσως,
θα σου έβαζα άριστα...

Και αυτό επαναλαμβανόταν συνέχεια
μαζί με την πρόταση:
"Είναι χαρακτηριστική η ροπή του ανθρώπου στο ψέμα!"

Εμείς αρχίσαμε να συμμορφωνόμαστε.
Εμείς αρχίσαμε να μην αντιγράφουμε.
Έκτοτε δε λέγαμε την αλήθεια.
Η αλήθεια ηχούσε σαν δικαιολογία.
Η αλήθεια δεν ήταν πια αλήθεια.
Γι' αυτό επινοούσαμε
ψεύτικες
ομολογίες (παραδοχές)...

Στο τέλος γίναμε τάξη αγγέλων!
Άγγελοι
από κάθε άποψη:
ούτε καν τις λύναμε πλέον τις ασκήσεις,
τραγουδούσαμε όπως στις διαδηλώσεις,
και όταν ερχόταν ο δάσκαλος,
σηκωνόμασταν όρθιοι
και φωνάζαμε:
- Όλοι εμείς αντιγράψαμε!
- Όλοι εμείς είμαστε αγύρτες!
- Όλοι εμείς είμαστε ρουφιάνοι!

Ο δάσκαλος ήταν ευχαριστημένος.
Ο δάσκαλος χαμογελούσε.
Κι έγραφε
    στα άδεια τετράδια μας
άριστα
για την εντιμότητα.

1963

Στέφαν Τσάνεφ
"Ουράνιες περιπέτειες - Στίχοι"
Σόφια 1986

Μετάφραση στα Ελληνικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα


Клас от ангели

Учителят написа върху черната дъска задачите,
каза: - Решавайте! -
и излезе.
Странен учител...
- А сега - каза после той - нека
всеки да си признае
от кого е преписал!

- Но, учителю! - запротестирах аз,
защото бях един от първите.
- Слушайте! - каза строго учителят. - Аз
ви дадох пълна свобода
и вие сте длъжни да станете достойни за нея!
Знам,
на човек е свойствен стремежа към лъжа.
Аз искам да направя от вас
честни хора.
Признайте истината!

- Признавам - излъгах аз
от страх да не стана нечестен.
- Тройка - каза учителят. - Ако
беше си признал веднага,
щях да ти пиша отличен...

И това се повтаряше винаги
заедно със сентенцията:
“На човек е свойствен стремежа към лъжа!„

Ний започнахме да се пречистваме.
Ний започнахме да не преписваме.
Повече не казвахме истината.
Истината звучеше като оправдание.
Истината не беше вече истина.
Затова измисляхме
лъжливи
признания...

Най-после станахме клас от ангели!
Ангели
във всяко отношение:
повече изобщо не решавахме задачите,
пеехме като на манифестация,
и когато дойдеше учителят,
ставахме на крака
и викахме:
- Ний всички преписахме!
- Ний всички сме мошеници!
- Ний всички сме изменници!

Учителят беше доволен.
Учителят се усмихваше.
И пишеше
    в празните ни тетрадки
отличен
за честност.

1963

Стефан Цанев
“Небесни премеждия - Стихове„
София 1986

Превод на Гръцки: Ритван Кара - Хотза
 

Ο σπουδασμένος γιος και ο ασπούδαστος πατέρας

Pä́tı̈yen sı̈n ı ne pä́tı̈yen bubáyko

Faf annó sélo ye ımä́lo annók bubáyka.  Yátse mu ye búlo bálno, če ye ne znal da payé ı da pı́sava, pak ye glö́dal če ye ımä́lo druzä́h, žı́ne so ználı.  Imä́l sı ye sı̈́na ı čákal go ye da narasté, ta báre tóga da ızučı́.
Kugána ye sı̈nón narástal, bubáyko mu go ye sas drágo zavél ı atkáral na annó dáskalı̈ye, da so naučı́ da payé ı da pı́sava, ı sas gulä́mo drágo ye čákal da so vórne ad dáskalı̈yeno.  Učı́l so ye, kanána so ye učı́l sı̈nón mu faf sélckokne mečı́te, sétne ye atıšlól na drúgo mä́sto, kadéna ye ımä́lo po húbavı̈ dáskalı̈ye, za da go naučót po gulä́mı̈ rábatı̈.
Agá so ye ızučı́l ıtám, kanána so ználı dáskalı̈yene, atıšlól sı ye u täh vaz bubáyka mu ı vaz máyko mu.  Täm mı ye pánnalo yátse drágo, agá go so pasrö́šnalı naučénok ı preučénok, mı̈́slılı so ı dúmılı sı so, če nı́kutrı druk néma ad tä́hnokne sı̈́na po pä́tok ı po úmnok - faf ınózek zemána.
Húbbe, amá pä́tı̈yen sı̈n ye zöl da abrášta garbáne máycı mu ı bubáyku mu ı da gı glö́da katagá so bı̈́lı nä́kakvı sélevläne.  Za ne nı kólčko nä́ko mı so ye smäl ı vı́kal mı ye:
- Eh, vı̈́ye nı́kana na znóte, ya znom, ya som so učı́l.
Ne mı ye bendı́saval nı́ta yédenyeno, nı́ta pyényeno, nı́ta sedényeno, nı́ta ležányeno ı za sı́čkono mı ye nahódel mahanó.
Búgün ısı̈́y, útre ını̈́y ı nay sétne mu so ye bubáyku mu fčı́kalo ı patrö́snalo vrıt ınazı́.
Datö́žnalo mu ye ı dabalnä́lo mu ye za kaná so ye ınélkus móčıl ı hárčıl da go naučı́ da payé ı da pı́sava.  Bubáyku mu ı máycı mu ye bı̈́lo ınélkus drágo za učényeno mu, pak sı̈nón mı ını̈́y da gı na slága, ta da mı vı́ka, če nı́kana na znot, če so bı̈́lı sélevläne ı yálnı̈s toy ye znal sı́čkono.  "Stóynıy, sı̈́ne - reklól ye toy, - ısä́ še to vı́dem kólko tı ye znányeto!"  Reklól ye žanóyne za planı́no da amésı pı́to.  Tya ye amésıla pı́tono, ızpékala ye ı agá ye dašló vréme za planı́no, prınél ye na safróno.
Naredı́lı so so faf mutfákane ı nay atpréš starána seybı́ye.  Durgá so ne zafátalı da yedót ne pä́tı̈yen bubáyko ye reklól pä́tumune sı̈́nu:
- Tı̈, sı̈́ne, na sä́kutro kázavaš, če nı̈́ye sme ne pä́tı ı nı́kana na znóme, pak tı̈ sı pät ı sı́čkono go znoš.  Ímaš háka, ını̈́y ye, nı̈́ye sme sélckı lǘdye, ne pä́tı ı nı́kana so na séštame ı za to to bubáyko tı prevódı na mečı́te ı ıtélkus masráfa stórı za tébe, za da so ızučı́š báre tı̈ ı da sı ne kákna toy.  Ta agá sı ızučén ı sı́čkono go znoš, pı̈́tom to da mı kážaš:  at kadé ı nah kadé ye zavı́ta pı́tasa, kadé yı so kráyevete?
Pä́tı̈yen sı̈n ye glö́dal, púlıl so ye, uruštı́saval so ye da so sétı at kadé ye zavı́ta pı́tana, alá ye mógal da yı náyde kráyene, ne ye mógal da pazné at kadé ye bı̈́la zavı́ta.  Nay sétne ye reklól bubáyku mu:
- Na znom, bubá, na móžom da yı náydom kráyese.
Azám mu ye bubáyko mu reklól:
- Tı̈, sı̈́ne, annóy pı́toy na móžaš da náydeš kráyene, ta kaná so hválıš, če znoš sı́čkono, pak nı̈́ye sas máyko tı nı́kana na znóme?  Na drúzıš da so na hválıš atpréš po stára čulä́ka, če znoš po mlógo at tóga. - Pak žanóyne ye reklól:  - Yazı̈́k, žóno, le kólkoto so móčehme ı hárčehme ı ımä́hme umúta ad nášokse pä́tok sı̈́na!


Αρχικός τίτλος: "Ученият син и неученият татко"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 381 - 382
http://hermesbooks.com

Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Όποιος δε δουλεύει, δεν πρέπει να τρώει

Žı̈́yen na rábatı, na trä́bava da yedé

Kugána so ye Galı́nka zažónıla, tóynana máyka ye zö́la da zarı́če stárehne svátove:
- Mámınata dašterı́nka na bı̈́va da so marı́, tya ye ne naučéna da rábatı.  Da ye valésavate.  Na daváyte yı metlóno kóštono ı prústane da meté, ótı še yı vléze šúštye faf ačı́ne.  Na daváyte yı hárkamı̈ne vódo da nósı ad vrısä́ne, ótı yı so ramána krö́htı̈ ı ne ye naučéna da nósı pólnı̈ hárkamı̈.  Kládıyte yı pad glavóno mö́ko ózlanıčko, ótı ye tya naučéna da spı na mö́čko.
Stárıne svátye so so pazglä́lı, alá so nı́kana ne kázalı.
- Ftásı̈yte mı so, če nı́kuga lóšo dúmo néma da yı predumóvate.  Tóynı̈ne úšı̈ so ne naučénı̈ da slúšot lóšı̈ dúmı̈.
- Za lóšo dúmo namóy bra kahór, faf nášono kóšto néma ınakvı̈́zne rábatı̈ - predúmıl ye stárı̈yen svat ı pakáčıl so ye na árabono.  Da tóga so ye erleštı́sala nevä́stoyne bábana, pak adzát so sö́nnalı mládı̈yen ı Galı́nka.  Apö́nalı so za nah drúgono sélo.  Cä́la déne so varvä́lı, ótı ye bı̈́lo sélono duléče.
Akšámlayın, agá so fprä́lı, bábana so ye vazsúkala, ızpékala ye annók klı́na, zaklála ye kukóško, svarı́la ye faf ténȷ̇eröno, slä́la ye faf zémanlıcono ı natóčıla ye vı́no.  Galı́nka ye sedä́la na annó skémlıkno, svı́la ye rakı̈́ne ı dúmıla sı ye:  "Ah, kakvá barzáta žaná ye tya mása bába, drugá máyka.  Húbava žı̈vóta še ı́mame ıtúzı."
Nayálı so so véčere ı légnalı so da spöt.  Pamınól so ye večerón.  Faf drúgokne déne stárı̈yen dä́do ye stánal ráno ı razbudı́l gı ye vrıtsä́h:
- Áyde - rǘknal ye toy, - stánavı̈yte da varvı́me na nı́vono!
- Kaná še právıme ıtám? - zatrı̈́la ye sónenı̈ne sı óčı Galı́nka ı zö́la ye slátko da so prezyáva.
- Še kopéme mısı́re.
- Sas kopáčeve lı? - papı̈́tala ye mámınana dašterı́nka.
- To so zno, če sas kopáčeve - advórnala ye bába yı.
- Ya néma da dahódem.
- Ótı? - zapı̈́tal ye mládı̈yen.
- Ótı ye kopáčen tö́šak, pak ya na bı̈́va da vdı́gom tö́škı̈ rábatı̈.
- Óstavıy ye - reklól ye bubáyko mu. - Da prıvdı́gne pa vótre, da stórı ızmétese faf kóštoso ı da svarı́ véčere.  I ıtúzı sı trä́bava adı́n čulä́k.
Atıšlı́lı so drúzıne na nı́vono, pak mladána nevä́sta ye astánala faf kóštono.  Da pláden ye ležála.  Agá ye stánala, prıpánnalo yı ye ı zö́la ye da abıyı́skava nä́ko za yédenye, alá ye na našlála nı́kana faf ténȷ̇erene.
- Nı́kana mı so ne astávılı, zabarávılı mo so - ıztö́gnala so ye Galı́nka ı vlä́la ye faf gradı́nono da paglö́da cvetyéno.  - Ah, če kakvó kámatno cvetyé! - reklála ye tya, zö́la ye da sı kóca ı da go mırı́sa.
Mı́čkı̈ čelı́nkı̈ razkrılénı̈ so abısä́davalı̈ ad cvä́ta na cvä́ta ı dragósto so bı̈zı̈nı́kalı̈.
- Za kaná lı so so razbórzalı̈ pak to ısézı čólı̈? - reklála ye Galı́nka ı zatránkala so ye nah blı́zkono čeréšovo dóno.
Paležála ye na trevóno pad čeréšono, natö́gnala so ye, kákna ye ležála, atkócala sı ye bırkáč čeréšı̈, za da ızlóža gladä́ne, ı zö́la ye da so prezyáva.  I ını̈́y ye prekárala denä́ne.
Akšámlayın so so vórnalı trımı́nana ad nı́vono kápnatı ad rábato ı umaréno.  Parazglä́lı so so ı kaná da vı́det:  kóštana ne prıvdı́gnata, faf hárkamı̈ne vódo néma, ógnen ye na agnı́šteno pagásnal, kukóškı̈ne so légnalı̈ ne nahránenı̈.
Starána bába ye métnala kopáčene ı nay napréš ye grábnala hárkamı̈ne.  Danéla ye vódo ad vrısä́ne.  Navalı́la ye ógne, klála ye kumpı́re faf ténȷ̇eröno, amésıla ye annó pı́to ı nábarze ye zgótvıla véčere.  Galı́nka ye glö́dala, sö́nnala ye na annó skémle ı tránkala ye nagı̈́ne.
Kugána ye véčeräna stánala hazı̈́r, starána ye parǘkala vrıtsä́h:
- Áyde, sä́dı̈yte da večeróvame.
Galı́nka so ye fsúnala nay napréš.  Dä́do yı ye zöl pı́tono ı razčı́kal ye na trı parčé.  Annóno ye dal stároyne, drúgono sı̈núne ı üčünȷ̇ǘno ye astávıl za tóga sı.
- Če, da, nevä́stı? - abórnala mu so ye starána.
- Tya ye ne gladná.  Žı̈́yen na rábatı, na adglannä́va.
Galı́nka sı ye prehápala bórnı̈ne, nagróčıla so ye ı stánala ye ad safróno.  Vlä́la sı ye faf hadayóno ı zö́la ye da pláče.  Cä́la véčera ye ne mógala da zaspı́ ad gláde.
Sabáhlayın so ye paftórıla áynısı rábata.  Dvomı́nana stárı ı mládı̈yen so atıšlı́ da sadö́t bahčó.  Galı́nka ye ne ı́skala da ı́de sas täh.
- Slónceno napı́če yátse - reklála ye tya, - še póčernem.
Pak ye so astávılı faf kóštono.  I faf 'nózek déne ye ızšlévenana nevä́sta ne daprä́la nı́kana.  Našlála ye pad annó panı́co annók kráyešnıka súha hlä́ba, astávena za kúčeno, ızä́la go ye ı pak go ye ızležála dur da akšám faf gradı́nono.  I atkák ye ne danéla ı vódo da ye pazalé, kámatnono cvetyé ye zö́lo da véne.
Dvomı́nana stárı ı mládı̈yen so so vórnalı geč vakı̈́t akšámlayın, kápnatı pak ad rábato ı umaréno.
Starána so ye navósıla, amésıla ye pak pı́to ı kugána so sö́nnalı na safróno, dä́do yı ye pak razdelı́l pı́tono na trı parčé.  Galı́nka ye astánala sas práznı̈ rókı̈.
- Ótı na dávaš hlä́ba nevä́stı? - papı̈́tala ye bába yı.
- Ótı, žı̈́yen na rábatı, na bı̈́va da yedé! - advórnal ye stárı̈yen.
Cä́la véčera so ye Galı́nka vartä́la gladná na karyólane ı čúdıla so ye.  Vaz sabáh ye zadrémala.  Agá so papä́lı̈ trıš petlovéne, tya ye rı̈́pnala.  Parazglä́la so ye da vı́dı kadé so drúzıne, alá gı ye ne ımä́lo, ótı so atıšlı́lı na nı́vono yéšte ad mrä́ska.  Inagáne ye Galı́nka vazsúkala rakávı̈ne.  Razfı̈́rkala so ye nacı̈́y nasám.  Izméla ye kóštono ı prústane.  Danéla ye vódo ad vrısä́ne, zalä́la ye cvetyéno faf gradı́nono, navalı́la ye ógne ı svarı́la ye yáto.  Amésıla ye brášno faf kopáneno ı ızpékala ye annó pı́to.  Agá so ye artósala ad ızmétene, grábnala ye fúrkono ı zö́la ye da predé na pragáne.  Akšámlayın agá so so vórnalı ızmarénı dvomı́nana stárı ı mládı̈yen ı vı́delı so kólko rábato ye stórıla nevä́stana, svétnalı̈ mı so ačı́ne.  Galı́nka ye prınéla, padála ye pı́tono dä́du yı ı zatrö́sena ye čákala da vı́dı kaná še právı.  Toy ye zöl pı́tono ı razčı́kal ye na čétrı parčé.  Nay gulä́mono parčó ye dal Galı́nkı ı reklól ye:
- Yeš, kadóno, tı̈ sı kazandı́sa hlä́bate, ótı so sı búgün bayá papékla.
Galı́nka ye zö́la hlä́bane ı zafátıla ye da yedé.  Nı́kuga na drúzıš ye ne yávala ınakvázne slátka hlä́ba.


Αρχικός τίτλος: "Който не работи, не трябва да яде"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 246 - 248
http://hermesbooks.com

Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Ο καθένας ό,τι κάνει στον εαυτό του το κάνει

Kutrı́ kanána právı tómu sı go právı

Kákna ye hódıl da prósı ad kóšto faf kóšto adı́n släp čulä́k, dúmıl ye prez pótene ı vı́kal ye:
- Kutrı́ kanána právı tómu sı go právı!
Čúla go ye žanána sélckumune čorbaȷ̇ı́yu, žı̈́yen ye "dral derı́yene" srébarnomne fukaróm, ı zakánıla mu so ye:
- Znom, če ıtazı́ kanáta vı́kaš, za mókne čulä́ka go vı́kaš, alá tı šom kazá ya tébe, kugána dóydeš na drúzıšno.
Vazsúkala so ye čorbaȷ̇ı́ykana ı amésıla ye annó pı́to, alá durgá ye ne klávala da so pečé, métnala ye faf tä́stono uvótre ı zehı́re.
Atpláden ye slä́pı̈yen čulä́k pak pamınól prez čorbaȷ̇ı́yevono kóšto.  Agá go ye vı́dela čorbaȷ̇ı́ykana, rǘknala ye ad pénȷ̇eräne:
- Ey, dä́do, yála málko ıtúzı!
I dála mu ye pı́tono.
- Zö́mıy ye - reklála mu ye, - taplá ye.  Stórıh ye, za da sı plátem bórčese za ızmı̈́slenı̈te tı dúmı̈.
- Danó tı stáne kabúl - reklól ye stárı̈yen žanóyne, zöl ye pı́tono, métnal ye faf tarbı́nkono ı tórnal sı ye.  Izlä́l ye ad sélono ı fátıl ye faf šurókokne póte.  Géčno vréme akšámlayın pa pot nókade go ye srö́šnal čorbaȷ̇ı́yevı̈yen sı̈n yáhnat na kóne.  Inagáne ye slı́zal ad barčı́nono, kadéna so búlı̈ bubáykovı̈ne mu mándrı̈.
- Dä́do - pasprä́l ye kónene čorbaȷ̇ı́yevı̈yen sı̈n, - tı̈ agá sı hódıl da prósıš, néma kak da némaš hlä́ba faf tarbóto.  Day mı da kósnom, ótı mı so zavı́va svät ódglade.  Adgóre faf barčı́nono nášıne yedót prósenıka (hlä́ba ad próso), pak ya na móžom da go yam.
- Da tı dam, sı̈́ne - reklól ye stárı̈yen ı ızvádıl ye pı́tono at tarbóno.  - Ótčıkı̈y palavı́noto.  Pórne mı ye dáda anná hubavá žaná.
Čorbaȷ̇ı́yevı̈yen sı̈n ye grábnal pı́tono ı ızrǘkal so ye:
- Cä́lo mı ye day, cä́lo!  Tı̈ še sı naprósıš drúgo - ne lı némaš drúgo rábato.
I agá ye zahápal pı́tono, mésenono ad máyčını̈ne mu rókı̈, húčnal ye kónetune ı apö́nal sı ye faf pótene.
Durgá da sı fpre u täh, ne nayédenı̈yen mámın sı̈n ye zöl da so predı́pleva ad bólkı̈.  Le ye vläl uvótre, presträ́l so ye na karyólane ı ızpóškal so ye:
- Máyko, umı́rom.
Máykana so ye začúdıla ı zamı̈́slıla.  Nay sétne yı ye dašló na umáne, če móža da ye zehırledı́san, ı papı̈́tala go ye kaná ye yal.
- Nı́kana - advórnal ye bólnı̈yen, - yálnı̈s annó pı́to ızédah.  Drúgo nä́ko som ne mä́tal faf ustása.
- Kutrı́ tı ye dáda?
- Prasyák nókakvof.  Srö́šnah go na pot, paı́skah mu hlä́ba ı toy mı dáda pı́toto.
Agá gı ye čúla ınézı dúmı̈ máykana, krésnala ye:
- Kaná, máyčın, ya stórıh!  Prasyákot mı kázavašo, če kutrı́ kanána právı, tómu sı go právı.  I na, has ye búlo ını̈́y.  Húbbe kázavašo toy, alá kutrı́ da go uslúša!
I zö́la ye da sı čúka glavóno sas dvéne kukúdenıcı̈.


Αρχικός τίτλος: "Кой каквото прави - на себе си го прави"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 365 - 366
http://hermesbooks.com

Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Ο βρεγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται

Mókrı̈yen so ad dóžda na pláša

Nókuga ye Hı̈́tar Pétar bul faf goróno na darvá.  Cä́la déne go ye makrı́l daždón ı akšámlayın so ye vórnal vır vadá.  Daždón ı studón so fprä́lı̈ da kókalyeno mu ı glö́dnaval ye kugá še sı vléze faf kóštono, da so fsúne prı ógnene, za da so pastóplı ı paızšušı̈́.  Prı agnı́šteno ye našlól žanóno mu.  Tya so ye razpö́nala ını̈́y húbbe, ta ye fátıla (abyóla/abzö́la) cä́lo agnı́šteno.
- Ih, Pétre - reklála mu ye tya, - búgün zaradı́ daždáse, danó ye ne kı̈smét, na nažı̈́h da so nákažom ızvón pragáse, vódo da dónesom.  Vıš - ı bóbos na mažı̈́ da so davarı́, ótı na ımä́šo vódo da mu prı́sı̈pem.  Áma tı̈, atkák to ye akvásılo - ı ne lı so kázalı: mókrı̈yen so ad dóžda na pláša - grábnıy vadáčete ı dı̈́bı̈tnıy čábı̈ȷ̇ak da daneséš dve hárkamı̈ vódo.
Hı̈́tar Pétar ye pazelenä́l ad sını́re, alá ye nı́kana ne reklól.  Zöl ye hárkamı̈ne, atıšlól ye na vrısä́ne, napólnıl gı ye, vórnal so ye ı kákna ye bı̈́la žanána mu húbefce napékana prı ógnene, bez da predúmı nä́ko, sı̈́pal ye ı dvéne hárkamı̈ vódo varhú tı̈́ye.  Tya ye stánala katá makrá kukóška.
- Isä́, žóno, ı tı̈ móžaš da ı́deš na vódo, ótı sı ı tı̈ makrá.  Ne lı so kázalı, če mókrı̈yen so ad dóžda na pláša.  Áyde, apı́nı̈y po nábarze, ta paslét hárkamı̈se da na zö́me da so vartı́ ı vadáčes.
Žanána mu ye grábnala vadáčene ı hárkamı̈ne ı fı̈rkaštǘn ye atıšlá na vrısä́ne za vódo.


Αρχικός τίτλος: "Мокър от дъжд не се бои"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 417
http://hermesbooks.com

Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Το τέλος του κόσμου

Dünyóyse kráyet (svóršnıcata)


Hı̈́tar Pétar ye ımä́l annók avéna (avenčó) ı yátse sı go ye mı́laval.  Komšúyemne ye toy vı́kal:
- Isózek avéna go som abrékal za vámı.  Stı́snot lı mı so ačı́se, vı̈́ye še so zberéte u dumá, še go ızpečéte, še pakósnete ı še kážate dva – trı húbava láfa za móne.
Alá Hı̈́tar Pétrovıne komšúye – tavérnaȷ̇ıyen ı sélckı̈yen čorbaȷ̇ı́, so ı́skalı annók saháte po napréš da go ızedót avénane.  Atıšlı́ so u pópane ı papı̈́talı go so kak da go nagadö́t hı̈́trokne, ta da mu apö́ne nóžane avénune.
- Itózı rábato ye óstaväyte varhú móne! – reklól ye pópon, nadénal ye kalımáfkono (kapélono) ı atıšlól ye u Hı̈́tar Pétra.
- Kaná stánava dä́do pópe? – papı̈́tal ye Hı̈́tar Pétar.
- Lóšo, Pétre, lóšo! – vazdóhnal ye pópon. – Dašlá ye svóršnıcata ısózıy dünyóy.  Ne útre, zaútrešnık ı́de kráyet.  Astánava nu yálnı̈s adı́n den žı̈vót.
Hı̈́tar Pétar so ye padrápal na tı̈láne ı papı̈́tal ye:
- Tı̈ at kadé so naučı́ za ıtózek lóša habére?
- Kıtápevese go pı́savot.  Ne lı vä́ravaš kıtápevese?
- Da, vä́ravom gı – advórnal ye Hı̈́tar Pétar. – I kaná še právıme ‘sä?
- Nı́kana – reklól ye pópon. – Še so zberéme útre arkadášese na safró, za da prekárame húbbe nay sétnokse déne ad žı̈vótase.  Ad námı ye vı́nono ı at tébe avenčóno.  Bı̈́va lı?
- Bı̈́va, dä́do pópe, lä́ykım ısázı rábata trä́bava da stáne na nä́ko zavı́to ı patayéno mä́sto.  Dö da go stórıme šenlı́kase addól faf lıvádı̈ne, ıtám kadéna varvı́ bıstrána reká.  I yéšte annó rábato:  útre vrı́tsı trä́bava da nadéneme nay nóvı̈ne drı́pı̈, za da so pašenı́me yéšte po húbbe.
- Dáyma to som smä́tal (ımä́l) za úmna čulä́ka! – pahválıl ye pópon Hı̈́tar Pétra ı tórnal sı ye.
Faf drúgokne sabáha ráno čétrımınana eylenȷ̇ı́ye – ızgı̈́zdenı katagá še varvö́t na svádbo – so brúsnalı faf lıvádı̈ne da kray rä́kono.  Navalı́lı so nábarze ógne ı naredı́lı so avenčóno.  Stóplılı so so durgá da go aderót ı nabúčet na šı́še.  Pópon ye reklól:
- Tı̈, Pétre, še astáneš ıtúzı ı še vartı́š šı́šese varhú ógnese, durgá da so ızpečé húbefce avenčóso, pak nı̈́ye sas arkadášese še so ızkópeme faf rä́koso, durgá sme ne sä́dalı na safróno.
I agá so so razpremenı́lı pópon, tavérnaȷ̇ıyen ı sélckı̈yen čorbaȷ̇ı́, naplǘskalı so so faf hládnono vódo.  Hı̈́tar Pétar ye nay napréš zavartä́l nabúčenono avenčó varhú ógnene, sétne ye skupnı́l trımı́nomne drı́pı̈ne ı métnal gı ye faf plamenä́ne.  Faf annók vakı̈́ta so dašlı́ akópanıne ı zaabıyı́skavalı sı so drı́pı̈ne.
- Pétre – zö́lı so da rǘkot, - kadé sı zamétnal drı́pı̈te?
- Izgorä́h gı – advórnal ye Hı̈́tar Pétar, sánkıtı ye ne stánavalo nı́kana.
- A bä tı̈ lud lı sı?  Útre kak še ızlézeme gólı vaz ınsána?
- Ne som lud – advórnal ye Hı̈́tar Pétar.  – Alá so pačúdıh ótı: “Útre ye kráyet dünyóyse.  Atkák néma da žı̈vót yéšte, za kaná mı so drı́pı̈ arkadášemse?  Amá ı dä́do pop čósto kázavašo na vázenyeno, če na ısózı dünyó so vrı́tsı dašlı́ gólı ı gólı trä́bava da sı so prıbı́rot”.

Αρχικός τίτλος: "Свършекът на света"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 427 -428
http://hermesbooks.com

Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Κρεμάλα

Είναι ένα απλό γλωσσικό παιχνίδι τύπου "κρεμάλας" κατασκευασμένο με επίσης απλά "υλικά" που εμπλέκει τα Πομακικά και τα Ελληνικά σε μεταφραστικό και γραμματικό επίπεδο.  Ο αριθμός των λέξεων, σαν αρχή τουλάχιστον, νομίζω πως είναι αρκετός για ένα τέτοιο παιχνίδι.

Το project το ξεκίνησα με στόχο κυρίως το λειτουργικό Android και τις συσκευές tablet.  Για να μπει μια εφαρμογή όμως σε ένα play store, σε ό,τι αφορά την Google τουλάχιστον, υπάρχει μια διαδικασία και οικονομική συνδρομή.    Οπότε είναι άγνωστο αν και πότε μπορεί να καταστεί εφικτή η δημοσίευσή του σε έναν τέτοιο ιστότοπο για το προαναφερθέν λειτουργικό.  Πρωτίστως όμως θα πρέπει να γίνει ένα καλό τεστάρισμα σε μερικές τουλάχιστον πραγματικές συσκευές.  Στην εικονική συσκευή BlueStacks που το δοκίμασα παίζει καλά.  Αυτό όμως δεν είναι αρκετό.

Το Murl Engine, βεβαίως, που εντελώς τυχαία "ανακάλυψα" και με το οποίο είναι κατασκευασμένο το παιχνίδι, ως Cross-Platform μηχανή επιτρέπει τη μεταγλώττιση του προγράμματος και για 32-μπιτα Windows, πακετάροντας όλο το υλικό σε ένα κάπως ευμεγέθες εκτελέσιμο αρχείο το οποίο και δημοσιεύω.  Σε κάθε περίπτωση η εφαρμογή για να τρέξει σε ένα τέτοιο περιβάλλον χρειάζεται το κατάλληλο DirectX της Microsoft.

Οδηγίες για το παιχνίδι μπορείτε να λάβετε από την ίδια την εφαρμογή.

Αν κάποιος φιλόγλωσσος παιχνιδιάρης έχει ιδέες και προτάσεις που μπορούν να συμβάλουν στην περαιτέρω βελτίωση του παιχνιδιού, μπορεί να τις καταθέσει είτε δημόσια είτε στο προσωπικό μου e-mail.

Το συμπιεσμένο εκτελέσιμο αρχείο θα το βρείτε εδώ


Md5 Cheksum: 715f82874b23ed28a400561b07531f24

Ριτβάν

Οι Γέροι

Stárıne lǘdye

Annó vréme ye nókutrı čar dal émırä da so ızbı́yet vrıt stárıne lǘdye, ótı so ne mógalı da rábatet ı da právet nı́kakvo faydó.  Stárı̈yen čar, mládumune bubáykon, mu ye reklól da ye na právı ınózı lóšo rábato.  Mólıl mu so ye, zaplášaval go ye, če še mu zö́me čarlı̈́kane ı še go atfı́rı, alá ye mládı̈yen nı́kana ne ı́skal da čúva, atkák ye bul čar ı kanána ye ı́skal právıl ye.  Bubáyko mu ye patö́glıl annók - dva méseca ı reklól ye če še sedı́ da glö́da kaná še právı sı̈nón mu.  Amá mlad čorbaȷ̇ı́ agá yáhne húbava kóne, móža lı badı́n da go spre.  Ta ı mládı̈yen čar, agá ye reklól annóš da so ızbı́yet stárıne lǘdye, ınazı́ ye búlo.  I dal ye émırä: Akú badı́n astávı bubáyka mu ı́lı máyko mu žı̈́veh, še mu adréža glavóno, še mu atfı́rı dečyána ı še mu zapálı kóštono.  Insánon so so ızplášalı, alá kaná so mógalı da stóret - ı́skalı ne ı́skalı ızbı́lı gı so vrıt stárehne lǘdye.  Yálnı̈s adı́n čulä́k ye ad gulä́mehne mı́laval yátse bubáyka mu ı ne so ye kı̈ydı́sal da mu zö́me dušóno.  Izkopál ye pad zémalnıcono annó mä́sto ı ıtám go ye glö́dal na skrı̈́to.  Sä́ko déne ye slı́zal prı bubáyka mu ı kázaval mu ye kaná stánava faf čarlı̈́kane, ı stárı̈yen mu ye dával akı̈́la da ye nay préšnı̈yet méždu gulä́mehne ı da sedı́ nay blı́ze da čárene.
Agá ye ızbı́l vrıt stárehne lǘdye, čáren ye reklól da zberé mlógo haskére, da abıkolı́ čarlı̈́kane ı da preglé vrıt kóštı̈ne da ye ne astánal badı́n star čulä́k.  Stárı̈yen čar ye reklól mládumune da so premérı napréš ı da vı́dı dalı́ še móža sas mládehne da čaróva, ta azám ta preváda haskére pa kóštene.
Čúdıl so ye, mládı̈yen čar, čúdıl so ye ı ızčúdıl so ye.  Zbral ye vrıt yódrehne, žä́hne ye vartä́l kazá tóga, ı kázal mı ye:
- Útre sabáhlayın, agá agré slónceno, še dóydete vrı́tsı ıtúzı ı še mı kážate  kak da ı́zpletom vóžo sas pä́ska.
Agá go so čúlı ınazı́ yódrıne, začúdılı so so, zamı̈́slılı so so, pavélı so glavı̈́ne ı atıšlı́lı sı so nah täh.  Čúdılı so so kak móža da stáne ınélkus belä́ rábata ı at kutróga da paı́štot akı̈́la.  Gulä́mı̈yen, žı̈́yen ye skrı̈́l bubáyka mu, ad čárckokne dvóra ye práve atıšlól prı tóga ı reklól mu ye:
- Amán, bubá, nášı̈yes čar še nu pagubı́ ı námı!
- Ótı da vu pagubı́? - papı̈́tal go ye bubáyko mu, vı̈́ye ne lı ste mládı lǘdye, yákı, nayı́mate so ı za rábato, ı za hárpa, ı za sı́čko?
- Še nu ızbı́ye ı námı! - reklól ye sı̈nón. - Búgün nu zbra vrıt yódrehte ı káza nu útre sabáhlayın da ı́deme ı da mu kážame kak so pleté vóžo sas pä́ska.  Pak nı̈́ye sme mládı ı nı́kutrı ad námı na zno.  Še nu ızkóle vrıtsä́h.
- Namóy bra kahóra, sı̈́ne! - reklól mu ye bubáko mu. - Inazı́ ye ne nä́ko kutrı́ zno kaná.  Útre sabáhlayın še stáneš ı še ı́deš ıtám.  Še rečéš čárüne da tı dakára annó árabo pä́ska ı še go nagadı́š toy da tı go padaržı̈́, durgá tı̈ da go zafátıš vóžono.
Faf drúgokne déne sabáhlayınno so so zbrálı vrı́tsı yódrıne ı čáren gı ye papı̈́tal kutrı́ zno da mu káža.  Vrı́tsı so pavélı glavı̈́ne ı patávalı so so, agá sınón žı̈́vumune stáru ye reklól:
- Čárü, réčıy da dakárot ıtúzı annó árabo pä́ska, ya še tı kážom kak so pleté vóžo at pä́ska.
Čáren ye le ınagáne reklól da dakárot pä́ska ı durgá da so abórne, peskón ye bul ıtám.
- Tı̈ 'sä, čarü, - reklól ye gulä́mı̈yen, - zö́mıy pódaržı̈y peskáse, ta ya da záfatem da plétom pä́sačnoso vóžo.
Čáren ye vı́del kólko úmno ye búlo ınazı́ ı harı́sal mı ye žı̈vótane yódremne.  Alá préftı annók stára adéte akı̈́lon so annómu čulä́ku trıš deynettı́sava, ta za to nókolko déne sétne ye čáren pak zbral yódrehne ı reklól mı ye:
- Útre sabáhlayın zö́me lı da so sóvnava ı́štom vrı́tsı da ste ıtúzı ı da mı kážate kadé nay napréš agı́ra slónceno.
Pak so navélı glavı̈́ne yódrıne ı tórnalı sı so začúdenı nah kóštene.  Žı̈́vumune bubáyku ye sınö́n le ınagáne släl kadéna ye bul skrı̈t ı reklól mu ye:
- Maf ye rábatasa, bubá, po gulä́m afát nu ı́de ısä́.  Kaná ı́mame da vı́devame, adı́n Alláh zno!  Isä́ čáren ı́šte da mu kážame kadé nay napréš agı́ra slónceno.
- E, néma kaná da tı ye kahór, sı̈́ne, ınazı́ ye koláy rábata - reklól ye stárı̈yen. - Útre, agá ı́dete ıtám, tı̈ mu kážı̈y čárüne da várdı nah zánıkane ı da glö́da barčı́nı̈ne.  Itám še nay napréš da vı́dıte slónceno.
Faf drúgokne déne sabáhlayın so so zbrálı vrı́tsı yódrıne faf čárckokne dvóra.  Atıšlól ye ı čáren prı täh ı papı̈́tal gı ye.  Vrı́tsı so fabı́lı glavı̈́ne faf zemö́no ı patávalı so so.  Čáren ye zöl da mı so kára, da mı rǘka ı tı́ye so zgónkalı:
- Slónceno agı́ra nay napréš na ı́znıkane!
- Slónceno agı́ra nay napréš na zánıkane - ızrǘkal so ye gulä́mı̈yen, žómune sı ye bubáko mu bul žı̈f.  - Ya póglednıy, čárü, nah zánıkane ı vıš barčı́nı̈ne.
Vrı́tsı so paglä́lı nah zánıkane faf barčı́nı̈ne - slónceno so ye yéšte ne nakázalo na nebóno, pak barčı́nı̈ne gı ye agrä́lo.  Čáren so ye sétıl če ınaźı čulä́k mu ye bul nay úmnı̈yet.  Atıšlól ye ı reklól ye bubáyku mu, stárumune čárü:
- Vı́dıš lı, bubá, če ı ad mládehse ı́ma akı̈llı̈́ ınsána ı če mı pamágot da čaróvom.  Na ısózı dünyó móža da so žıvé ı prez stáreh lǘdye.  At täh yálnı̈s zaráre ı́ma, nı́kakvo faydó.
Agá go ye čul ınazı́ stárı̈yen čar, gulä́mo bálno go ye prıtı́snalo, pak mládı̈yen ye astánal samı̈́y da čaróva.
Pamınólı̈ so so mlógo godı́nı̈, sä́kutrı ye prekáraval kutrı́ kákna ye mógal.  Mládıne so so ızbeyhútılı, glö́dalı so yálnı̈s kanána stánava po koláy, sprä́lı so da arót ı da söt nı́vı̈ne ı arnı́salı so da vartö́t hayváne.  Málko vréme sétne so dašlı̈́ kuráčıvı̈ godı́nı̈, kanáta ı da so sä́lı ne ye ráčılo na nı́kne ı kanána ye nı́knalo gredúška go ye čúkala.  Dašló ye parátıko vréme.  Insánon da mröt ódglade.  Kutrı́ kólkono žı̈́to ye ımä́l, varı́l ye ı yal ye, pak za séme ye ne astánalo nı́kana.  Čáren so ye uplášal - kaná še právı sas gládneh ınsána!  Zbral ye vrıt yódrı̈ne glávı̈ ad čarlı̈́kane ı kázal mı ye:
- Ímate annó haftó vréme, za da náydete, at kadéta ı da ye, - ad dórvo, ad kámena - žı̈́to za séme.
Yódrıne sı so atıšlı́ začúdenı ı zö́lı so da pı̈́tot ı da razpı̈́tavot kadé móža da so náyde žı̈́ta, alá ye nı́kutrı nı́kana ne mógal da mı káža.  Gulä́mı̈yen, žı̈́yen ye skrı̈l bubáyka mu, toy ye bul nay začúden.  Déne sas déne mu ye kahóron rástal - ne ye yal, ne ye spal, ızmóršavıl so ye ı zöl ye da abıhóde katagá zamayén.   Brayénı̈ne déne so bóržo pamı́not, pamınóla so ye cälá haftá ı faf nay sétnokne déne ye atıšlól da abı́de bubáyka mu pad zémalnıcono ı da so halallaštı́sot, ótı mu so ye fátıla vä́ra če néma da žı̈vé mlógo yéšte ı čáren še gı ızkóle katá pı́lce.
Stárı̈yen bubáyko agá ye vı́del sı̈náne ınélkus móršavok ı ızsóhnatok, uplášal so ye da so ye ne razbalä́l ad parátıka hastalı̈́ka ı le ınagáne go ye papı̈́tal:
- Bólan lı sı, sı̈́ne, kaná tı ye?
- Ne som bólan - reklól ye gulä́mı̈yen bubáyku mu, - lä́ykım čáres búgün še nu ızbı́ye katá pı́lce.
- Ótı da vu ızbı́ye, sı̈́ne, da sı ne stórıl nä́ko kabaháte?
- Nı́kakva kabaháte som ne právıl, bubá, alá so ızkrátı žı̈́tata faf cä́la čarlı̈́kase ı néma at kadé da so fátı séme.  Zagubı́ so žı̈́tata, pak akú néma hlä́ba, néma da ı́ma ı ınsána!  Čáret nu srǘka ı nagadı́ nu - dalı́ pad dórvo, dalı́ pad kámenä - da náydeme séme.  Akú na náydeme, še nu pagubı́.  Búgün so navóršava anná haftá ı nı́kutrı so ye nı́kana ne ızčúdıl.
Stárı̈yen čulä́k ye paglä́l sı̈náne, zasmä́l so ye ı reklól mu ye:
- Ta béykı to ye ı at 'nazı́ strah, sı̈́ne?  To ınazı́ ye nay koláyto rábata.  Kážı̈y čárüne da dadé émırä vrıtsä́m da razravót mrávyeno gnä́zdı̈, ıtám še da náydot žı̈́to.  Ad ınózı žı̈́to móža da so fátı nóvo séme.
Yátse mu ye pánnalo drágo sı̈núne ı le ınagáne ye atıšlól faf čárckokne dvóra.  Itám so búlı ı drúzıne yódrı, začúdenı ı po pánnatı ı at tóga.
Kázalı so čárüne, če so ne mógalı da náydot žı̈́to za séme ı čáren ye dal émırä haskéremne da stóret kanána so ye pakánıl ı da gı ızbı́yet.
- Čákı̈y, čárü, namóy da sı gubı́š préšnehte ınsána faf čarlı̈́kase - predúmıl ye sı̈nón skrı̈́tumune bubáyku.  - Ya znom kadé še náydeme žı̈́to za séme!
- Kadé? - papı̈́tal ye čáren ódragostı. - Kadé ye náyde žı̈́toto, kutrı́ tı káza?
- Faf mrávyeso gnä́zdı̈, čárü, faf mrávyeso gnä́zdı̈ še da náydeme žı̈́to.
- Kážı̈y mı at kadé go znoš tı̈ ıtazı́ - reklól ye čáren, - kutrı́ tı go dáde ıtózek akı̈́la?  Tı̈ sı úmen čulä́k ı nadrúzıšto yálnı̈s tı̈ mı kázavašo práve, kugáta pı̈́tašo za pä́sačnoto vóžo ı za slónceto, ı ısä́ pak yálnı̈s tı̈ znoš.  Kážı̈y mı samı̈́y lı sı so sétı ı́lı tı go badı́n druk ı tébe káza?
- Na smöm, čárü, na smöm da tı go kážom.  Akú tı kážom, še mo pagubı́š, še mı zapálıš kóštono.
Čáren so ye prekalnál če néma da mu právı nı́kakvo lóšo, šu da mu káža na právo.
- Kugáta astarä́ bubáyko, čárü - reklól ye gulä́mı̈yen, - móne mı so smılı́ da go prı́mažom, skrı̈h go ı hránešo go dur da ısä́.  Toy mı káza ı za vóžoto at pä́ska, ı za slónceto, ı ısä́ za žı̈́toso.  Kólkoto ı da na móžašo da so sétem kutró kak stánava, le ı́dešo prı tóga, toy so zasmä́šo ı rečášo:  "E, ıtazı́ ye koláy rábata."
- At 'túzı nacı̈́y - reklól ye čáren - še da dam émırä da gı na bı́yet stárehne lǘdye ı vrı́tsı mládıse da gı slágot.
At 'tagáne so arnı́salı da gı bı́yet stárehne lǘdye ı astávelı gı so da sı mröt samı́ - kutrómu kugána mu navóršot denéne.
Sétne ye čáren dal émırä da razravót vrıt mrávyeno gnäzdá faf čarlı̈́kane.  Itám so našlı́lı mlógo žı̈́to.  Sas tı̈́ye so padnavı́lı sémeno ı zafátılı so pak da arót ı da söt nı́vı̈ne, káksa sı go právet dur da ısä́.  Agá néma hlä́ba, néma ı ınsána!

Αρχικός τίτλος: "Старите Хора"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 241 - 245
http://hermesbooks.com

Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Μάρα η Σταχτοπούτα

Mára Pepelı́fka

Adı́n čülä́k ı anná žaná so ımä́lı annó dóšterö ı zaválı ye so Mára.  Bubáykon ye hódıl da aré pa nı́vı̈ne, pak máykana ı dašterä́na so sedä́lı̈ f kóštono ı prö́lı̈ so kazá agnı́šteno.  Faf annók vakı̈́ta ye Mára reklála máycı yı:
- Ma, ı́štom da ı́dom na sedénko sas drúgı̈ne mómıčota.
- Ídıy, dóšterö - reklála ye máyka yı - yálnı̈s durgá da so razvalı́ sedénkana, tı̈ trä́bava da ızpredéš on kodelá.  Akú gı na ızpredéš, ya še stánom kráva.
- Da, ma, day kodeláta.
Zö́la ye Mára kodelána, atıšlála ye na sedénko ı cä́la véčera ye bórzala da gı ızpredé, alá ye ne mógala.  Stánala ye da sı varvı́ sas sekı́s vretená ı annó kódelo ne daprö́deno.  Fprä́la sı ye u täh ı pačúkala ye na vratána, alá agá da yı advórne máyka yı, čúla ye krávye glása.
- Múuu!
- Ótklüčıy, ma! - zafátılo ye da čúka mómıčeno, alá ye máyka yı ne mógala da atklǘčı, ótı ye stánala kráva.
Faf ınózek vakı̈́ta so ye vórnal bubáyko yı ad pazárene, ızpóknal ye vratána ı vläl ye uvótre.  Bubáykon so ye začúdıl, agá ye vı́del krávono, alá so ye ne sétıl kaná ye stánalo.
Nókolko vréme sétne so ye ažónıl ıkınȷ̇ı́.  Dašlála ye máštehana faf kóštono ı agá ye vı́dela Máro ad mráka da mráka da abısléžda krávono ı da ye glö́da, vazvrä́la ye ı reklála ye čülä́kune:
- Máhnıy ye ısózı krávo!  Na ı́štom ye faf kóštoso!
- Kadé da ye károm?
- Ódvedıy ye faf goróno ı óstavıy ye da ye ızedót valkovéne!
Pak atpréš Máro ye máštehana ızkupnı́la annók kupná kodelá, da gı predé.  Mára ye sö́nnala prı agnı́šteno ı, avé sı ye búla dáyma pepelı́va, prezaválı ye so Mára Pepelı́fka.
Márını̈yen bubáyko ye advél krávono faf goróno, advö́zal ye ı astávıl faf nay spúšanono ı mráčenono mä́sto.  Vórnal so ye ı dal ye fórtanomo Márı, pak tya ye skrı̈́la faf dulápene, kadéna ye máyka yı daržála drı́pı̈ne.
Faf annó vréme ye zatúnkal tópan: vrı́tsı da ı́dot na svádbo f čárckokne dvóra, ótı so ye zažónıl čárckı̈yen sı̈n.  Stánala ye máštehana, premenı́la so ye, atıšlála ye na svádbono, pak Mára ye astánala da pláče varhú dulápene, kadéna ye skrı̈́la fórtamono, ótı ye ne ımä́la kaná da nadéne.  Kákna ye plákala, čúla ye annók glása varhú tı̈́ye:
- Namóy plaká, dóšterö, alá ótvarıy dulápete!
Mára so ye razglä́la da vı́dı kutrı́ yı dúmı, alá ye ne vı́dela nı́kutroga.  Atvórıla ye dulápene ı zbórkala so ye.  Faf dulápene na fórtamovono mä́sto ye našlála altónıvı̈ drı́pı̈, sas altóna šı̈́tı̈ amenı́ye ı prótove báynıkı̈ sas skópı̈ kámene.  Premenı́la so ye Pepelı́fkana, ızgı̈́zdıla so ye, nadélana ye ı altónenı̈ne amenı́ye ı atıšlála ye ı tya na svádbono.  Agá ye vlä́la uvótre, gréynala ye kákta slónce.  Čárckı̈yen sı̈n ye astávıl godenı́cono sı, spräl ye svádbono ı fátıl so ye sas Máro da ıgró horó.  Igrálı so durgá da so smračı́ ı ólata ye Máro glö́dal.  Agá so ye mórknalo, Mára ye astávıla horóno ı ızbä́gala sı ye nah kóštono.  Kákna ye fı̈́rkala prez küprǘyeno, adı́nı̈yen amenı́ yı ye pánnal faf rä́kono.  Mára sı ye prehápala bórnı̈ne ı atıšlála sı ye.  Snö́la ye altónenı̈ne drı́pı̈, nadénala sı ye stárı̈ne ı sö́nnala ye prı agnı́šteno.
Máštehana agá so ye vórnala ad svádbono, zö́la ye da yı razkázava:
- Da vı́dıš, Máro, kakvó čúdno mómıče vı́dehme búgün f čárevoto kóšto.  Ad dóno da vórha faf altóna.  Čárckı̈yet sı̈n so fátı sas tı̈́ye na horó ı na púsna ye dur durgá da so smračı́.  Godenı́coto sı astávı zaradı́ tı̈́ye.
Faf drúgokne déne sabáhlayın ye čárčeno atıšlólo da puyı́ kónene faf rä́kono.  Kak so ye láhalo, kónen ye atıšlól akrıvós na ınazı́ mä́sto, kadéna ye pánnal Márı altónenı̈yen amenı́.  Navél so ye kónen da pıyé, alá go ye amenı́yen ableštä́l faf ačı́ne ı toy so ye pavórnal nadzát.  Paglä́lo ye čárčeno nadól, vı́delo ye amenı́yene, navélo so ye, ızvádılo go ye ad vadóno ı le ınagáne so ye sétılo, če ınazı́ amenı́ ye bı̈l altónenune mómıčotu.  Vórnalo so ye u täh ı kázalo ye bubáyku mu:
- Íštom da so óžanem nah mómıčeto, žóto fčéra nósešo ısózek altónena amenı́ye.
- Óžanıy so - advórnal mu ye čáren, - alá kak še go náydeme?
- Še parǘkame faf kóštoso vrıt mómıčotasa ad stranóso ı še mı premérıme amenı́yese, žókse náydah faf rä́kono.  Žómune so udı́sa na nagóno, to ye altónenoto mómıče.
Zbrálı̈ so so vrıt mómıčotana.  Mérıl go ye amenı́ye, mérıl go ye, na nı́čıyye nógo so ye ne udı́sal.
- Vrıt mómıčotata lı dóydaho? - papı̈́tal ye čáren.
- Vrıt, čárü, yálnı̈s Mára Pepelı́fka ye ne dašlála, ótı néma kaná da nadéne - advórnalı mu so tógavıne.
- Dókarı̈yte ye ı tı̈́ye! - dal ye émırä čáren.
Atkáralı ye so ı Máro.  Premérıla ye ı tya amenı́yene ı udı́sal so ye na tóynono nógo.
- Tya ye! - ızrǘkal so ye ódragostı čárckı̈yen sı̈n. - Náydah ye gǘȷ̇elka nay sétne.
- Našlól sı ye, alá tya nı́kuga néma da stáne tva žaná.
- Ótı? - papı̈́talo ye čárčeno.
- Ótı ye Mára Pepelı́fka.  Na móža annó fukarósko mómıče da stáne naslédnıca (mırazčı́yka) na mókse tróna.  Isazı́ mı ye vası̈yétet! - atsékal mu ye stárı̈yen čar.
Ačı́ne so so Márı Pepelı́fkoy navırı́lı̈ sólzı̈.  Čárčeno ye pamı́lavalo na glavóno ı reklólo ye:
- Namóy da tı ye kahór, pı́le, ya néma da to óstavem.
- Kaná mı̈́slıš da právıš? - papı̈́tal go ye čáren.
- Še da nábıyem ad dvórase.  Astávem tı trónate.
- Amá vı̈́ye še umréte ódglade! - ızrǘkal so ye čáren.
- Néma da umréme.  Rakı̈́se mı so zdrávı̈ ı Mára ye ı tya hubavá predáčka.
Fátıl ye Máro pad rakóno, nabı́l ye čárckı̈yen sı̈n ad dvórane ı dvomı́nana so sas Máro zafátılı húbava nóva žı̈vóta.



Αρχικός τίτλος: "Мара Пепеляшка"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 117 - 119
http://hermesbooks.com


Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Η αρκούδα και η άσχημη κουβέντα

Mečkána ı lašána dúma

Adı́n darvár, kákna ye pamı́nal kazá annók spúšana bučkalı́va ı tóranıva gábra, čul ye nókana da šumı́.  Nanı́knal so ye po nah vótre ı kaná da vı́dı – annó mı́čko vólnesto méčko faf tóranyeno da so napı́na, da cı́ka ı da gardı́, pak na móža da sı ızléze.  Darváren ye parazpúšal ı aštı́sal mä́stono, pasö́gnal ye ı adkáčıl ye uplášanono meččı́nko, pamı́laval ye na glavóno ı púsnal ye da sı varvı́.  Pak starána mečká ye búla blı́ze da gábrane varhú annók kámenä.  Vı́dela ye sı́čkono, sasúrnala so ye ad kámenäne ı atıšlála ye na právo prı darvárene.  Agá ye vı́del toy, pagólnal sı ye yezı̈́kane ad úplaha, alá ye mečkána vdı́gnala préšneno hadı́lo, da go adpláša ı predúmıla ye sas ınsáncka glása:
- Namóy da to ye strah, nı́kakvo lóšo néma da tı stórem.  Ya to vı́deh kak pamógna meččı́nkoyte ı sétıh so če sı húbaf čülä́k ı velı́h da so póbratem sas tébe.  Íšteš lı?
- Kak da na ı́štom – advórnal ye darváren, - kutrı́ bä́ga ad ıtakvózne séstro kakvóto tébe!
Izprávıla so ye azám mečkána na zádnene nógı̈, raztvórıla ye préšnene hadılá ı apklǘčıla ye brátskı̈ darvárene.  Préftı tačılána ye darváren trä́bavalo da yı palǘbı mucúnono, alá agá ye fsúnal ustána, vdóhnala go ye tešká mırızmá ı toy so ye apö́nal nadzát.
- Kaná tı ye?  Ótı so apı́naš nadzát? - začúdena go ye papı̈́tala mečkána.
- Yátse na grózno tı bı́yet ustáta, na méččevıno - advórnal ye darváren.
Mečkóyne ye datö́žnalo ad ınózı dúmo, púsnala so ye na zemö́no, pamalčála ye málko ı reklála ye:
- Údrıy mo, brátu, faf tı̈láse sas kı̈láte na brádvoto!
Darváren so ye zbórkal.
- Kaná dúmıš tı̈ - reklól ye, - kadé so ye čúvalo ı vı́devalo brat da vdı́ga brádvo sestróyne!
- Údrıy mo! - ızgardä́la so ye grózne mečkána. - Ílı še to ópatkom!
Darváren ye ne mógal da stórı nı́kana.  Vdı́gnal ye brádvono ı udrı́l ye mečkóno.  Hı̈hı̈́rnala ye korf ad yaróno.  Mečkána, bez da paglé čülä́kane faf ačı́ne, abórnala so ye nadzát ı múšnala so ye faf spúšanono gábarye.  Zagubı́la so ye.
Pamınólı̈ so so godı́nı̈.  Darváren ye čósto hódıl pa goróno, alá ye nı́kade ne mógal da vı́dı séstro mu.  Annók déne kákna ye zbı́ral darvá, mečkána ye ızrı̈́pnala atpréš tóga.  Paznál ye čülä́kon ı tya go ye paznála, pazdravı́lı so so ı zaprıkázavalı sı so.  Ad láfa na láfa fprä́lı so da udrı́vanyeno sas brádvono.
- Ya vıš báre, brátu, kaná stána yaráta kadéta mo udrı́ ı sedı́ lı sı belä́got.
Darváren ye parazvı́l kózınono na tı̈láne yı, alá ye ne našlól nı́kakva belä́ga.
- Nı́kakva belä́ga ye ne vıdé! - reklól ye toy.
- Vı́dıš lı, brátu, yaráta so addávno yéšte ızgovı́ ı ya ye zabarávıh, alá lóšoto dúmo, žóto mı káza ıtagáne, néma da ye zábaravem dur durgá da úmrom.
Patránkala ye glavóno na bálno mečkána ı atıšlála sı ye.


Αρχικός τίτλος: "Мечката и лошата дума"

Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 335 -337
http://hermesbooks.com


Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα

Σημείωση: Και αυτό το παραμύθι "μοιάζει" να έχει αρκετές ομοιότητες με μια τοπική παραλλαγή (Mečkóyne dašterä́na).
 

Το αγοράκι, το σκυλάκι, το γατάκι και το βατραχάκι

Kópelčeno, kúčenceno, kótenceno ı žábınkana

Anná žaná sı ye ımä́la annó kópelče sas húbavo sórce.  Her sabáh, kugána ye kópelčeno tórnavalo za nah mečı́tene, máyka mu mu ye dávala pa annók metelı́čka ı zarı́čela go ye:
-  Zö́mıy, máyčın, ızózek fránka, za da sı kúpıš halčı́nko ad fı̈rı̈́nane.
Annók déne, kákna ye varvä́lo na pótene, kópelčeno ye vı́delo trı lóšı̈ détı da čúkot sas véyko annó mı́čko kúčence.
-  Ey – ızrǘkalo so ye kópelčeno – ótı čúkate kúčenceto?
- Tébe tı ye ne rábata.  Vórvıy sı faf pótete ı́lı še to atapanı́same ı tébe!
Kúčenceno ye grózne cı́kalo.  Kópelčeno so ye pak narǘkalo lóšomne détetom:
- Slúšı̈yte, akú mı dadéte kúčenceto, še vu dam annók fránka, da sı kúpıte halkó.  Razı̈́ lı ste?
Da – advórnalo ye annó ad lóšı̈ne détı -, day fránkate.
Dálo mı ye kópelčeno fránkane ı prıbrálo ye kúčenceno.  Faf ınózek déne ye ne yálo halkó.  Agá so ye vórnalo nah kóštono, máyka mu ye vı́dela kúčenceno, nagróčıla so ye, alá ye nı́kana ne reklála sı̈núne yı.
Faf drúgokne déne mu ye tya pak dála annók metelı́ka ı artósala go ye nah mečı́tene.  Pak ye srö́šnalo lóšı̈ne détı da móknot annó kótence.  Zavö́zalı̈ mu so na šı̈́yeno annók tö́ška kámenä ı pódılı̈ so da go mä́tot pústokne hayvánına faf rä́kono.  Kótenceno ye merúkalo katagá razplákano déte.  Smılı́l mu so ye kópelčotune hayvánınon ı narǘkalo so ye pak korávomne détetom:
- Stóynıyte, na metáyte go faf rä́koto!  Prédadıyte mı go za annók fránka.
Day fránkate! – reklólo ye nay gulä́mono lóšo déte ı padálo mu ye kótenceno.
Kópelčeno ye advö́zalo kótencune kámenäne ad šı̈́yeno, prıbrálo ye hayvánkane faf tarbı́nkono, atıšlólo ye na mečı́tene ı pak ye gladö́valo dur da akšám.  Agá sı ye atıšlólo u täh, máyka mu ye vı́dela kótenceno, yéšte po so ye nagróčıla, alá ye pak nı́kana ne reklála sı̈núne yı.
Na üčünȷ̇ǘno déne ye kóplečeno dálo fránkane za da adbránı ad parátıkı̈ne détı annó žábınko, žána ye ızlä́la ad glıbókokne vı́ra, bez da ye usétı máyka yı.  Agá so ye prıbrálo u täh akšámlayın ı púsnalo ye žábınkono na hasórane prı kúčenceno ı kótenceno, máyka mu ye bubótnala:
- Za kaná mı gı nósıš hayvánese faf kóštoso?  Kutrı́ še gı hránı?  Na vı́dıš lı kakvı̈́ fukarı̈́ sme!
- Namóy so fkı̈snavá, ma – advórnalo ye kópelčeno, - sä́ko hayvánın sı ye sas kı̈smétete.
- Da gı uvedéš ad kóštoso, na ı́štom gı! – razrǘkala so ye máyka mu.
- Da, ma, še gı úvedom, alá še da nábıyem ı ya sas to vannóš.
- Vórvıy kadéta ı́šteš! – ızrǘkala mu so ye fkı̈́snata máyka mu ı le paslét kópelčeno ye zaklǘčıla vratána.
Tórnalo ye kópelčeno faf annók gulä́ma póte ı kúčenceno, kótenceno ı žábınkana le paslét to.  Varvä́lı̈ so, varvä́lı̈ so, nablıžı̈́lı̈ so annó gulä́mo kasabó.  Sö́nnalı̈ so da pačı́nnot ı kópelčeno ye tö́ško vazdóhnalo.
- Kaná tı ye, báte? – papı̈́tala ye žábınkana.  – Ótı vazdı̈́šaš ıtı̈́y tö́ško?
- Kahór mı ye, ótı némame hlä́ba.  Kaná še právıme?
- Še sı ızkárame hlä́ba – advórnala mu ye žábınkana.
- Kak še ızkárame?
- Še tı kážom kak.  Ya ı́mom húbava glása ı še póyem, pak kúčenceso ı kótenceso še ıgrót.  Še šenı́me dečyása ı to še nu dávot pa nä́ko fránka, za da sı kupóvame hlä́ba.  Hátte da so premérıme!
Stánalı̈ so ı tórnalı̈ so.  Vlä́lı̈ so f kasabóno ı sprä́lı̈ so so faf mečı́tskokne heréme.  Žábınkana ye zafátıla da payé, pak kúčenceno ı kótenceno so so zapadmä́talı̈ le húbbe, dečyána so so zbórkalı̈ ı napólnılı̈ so kópelčotune šápkono parı̈́.  Kópelčeno sı ye ne kázavalo sarcúne, če sı so ımä́lı̈ parı̈́.  Za to sı ye kúpılo annó halkó, za žábınkono annó cä́lo kıbrı́tevo kutúyko múhı̈, za kúčenceno annó parčó mö́so, za kótenceno annó rı̈bı́nko.  Nayálı̈ so so húbbefce, ızlä́lı̈ so ızvón kasabóno ı prespálı̈ so faf annók kupná trä́vo.  Na ıkınȷ̇ı́no déne so atıšlı̈́lı̈ faf drúgo kasabó.  I ıtám sı so ızkáralı̈ hlä́ba sas pésne ı ıgránye.  Atıšlı̈́lı̈ so yéšte po duléče, mlógo selá ı kasabı̈́ so abıšlı̈́.  I mlógo déne ı godı́nı̈ so so pamınólı̈.  Žábınkonye ye glasón stánal yéšte po húbaf, kúčencune ye tı̈lón nadebelä́l, kótencune ye apáškana narástla ı kópelčotune pad nusáne ye padnı́knal mustáyk.
Faf annó vréme ye žábınkana reklála:
- Báte, patrö́sna mı so da abıhódem pa dünyóso ı da póyem.
- I kaná ı́šteš? – papı̈́talo ye kópelčeno.
- Íštom da sı so vórnom faf glıbókokne vı́ra prı mámo.  Zabalä́h so za tı̈́ye.
- I ya so zabalä́h za máyko – reklólo ye kópelčeno.  – Hátte da sı ı́deme nah dumá.
- Agá sı mo atkáraš prı mámo – reklála ye žábınkana, - še yı pánne yátse drágo ı še pasö́gne da to apkı̈́čı sas parı̈́.  Tı̈, bátko, parı̈́ na zımáy, am yı póıštıy srébarnono (gümǘšenono) kutúyko, žóno daržı̈́ pad yezı̈́kane.
Vórnalı so so nášıte drúmnıcı prez áynı póte, prez kadéna so pamınólı na hódenyeno.  Kugána so fprä́lı na glıbókokne vı́ra, žábınkana so ye razrǘkala:
- Máyko, vráštom so, ı́zlezıy da mo pasrö́šneš!
- Kadé so zagubı́, máyčıno pı́le? – papı̈́tala ye tya žábınkono sı ı tya ye ızkázala sı́čkono máycı yı.
- S kaná da tı plátem? – abórnala so ye starána žába kópelčotune za da go berekettı́sa.
- Nı́kana drúgo na ı́štom, yálnı̈s kutúykoto, žóto nósıš pad yezı̈́kate – reklólolo ye kópelčeno.
- Znoš tı̈ kaná da ı́šteš - reklála ye žábana.  – Ne sı fcérašnı̈y.  Zö́mıy ye.  Kugána tı prıträ́bava nä́ko, ótvarıy yı kapáčkate.  Azám še vı́dıš kaná še stáne.
Astávılo ye kópelčeno žábınkono vaz stárono žábo ı apö́nalo sı ye za nah kóštono, kadéna ye žı̈vála máyka mu.  Agá so ye ızprávılo na pragáne, máyka mu so ye zapátkala:
- Kólko sı, sı̈́ne, narástal!  Ímaš ı mustáyke.  Tı̈ sı stánal kópel za žónenye.
- Da, ma, dóyde vréme da so žónem.  Kugáta sı ıdä́šo nah ‘túzı, faf annó kasabó da nášoso sélo vı́deh annó mómıče – nalı́vašo vódo na vrısä́ne faf  altóneno stómno.  Nah tı̈́ye ı́štom da so óžanem.  Ídıy da mı ye paı́šteš za žóno.
- Kak da tı ye póıštom, sı̈́ne?  Tı̈ znoš lı kutró ye ınazı́ mómıče?  Če tya ye čárckata dašterä́, máyčın.
- I kaná ye azám agá ye čárckata dašterä́?  Nı̈́ye ne lı sme ınsán?
- Insán sme, alá sme fukarı̈́.
- Ídıy ye póıštıy tı̈ ‘sä ı še vı́dıme kaná še právıme.
Stánala ye máyka mu ı atıšlála ye f čárckokne dvóra.  Stárı̈yen čar ye zgläl ad dóno da vórha ı trópnal ye s nagóno:
- Za kaná sı dašlála? – papı̈́tal ye na pahrö́sano.
Žanána mu ye kázala za kaná ye atıšlála.
- Ya še ye dam dašterö́so za žóno – rǘknal ye čáren – ınózımu, žı̈́yen vdı́gne dvóra po gulä́ma ı po húbava ad mókse.  Inı̈́y da mu kážaš tvómune sı̈́nu.  Aprı́gı̈y sı ‘sä.
Atıšlála sı ye žanána u täh ı kázala ye sı̈núne yı kaná ye ı́skal stárı̈yen čar.
Agá ye ızslúšalo máyko mu kópelöno, dašlólo mu ye na umáne za kutúykono, žóno mu be dála žábana.  Izvádılo ye ad ȷ̇übö́no ı atvórılo ye kapáčkane – kólkoto adı́n nöht ye bul za gulä́m.   Le ınagáne ye ad kutúykono zöl da ızlı́za kadčók faf ténko ad pórvono ı za málko so ye yevı́l adı́n def (velıkán) kólkoto adı́n kavák za vısók.
- Kaná ı́šteš da stórem za tébe, kumandárü? – abórnal so ye ı reklól ye kópelötune.
- Íštom da mı vdı́gneš dvóra po gulä́ma ı po húbava ad čárckokne.
- Stóren ye – reklól mu ye défen ı bez da trúfı, vdı́gnal ye dvóra ne vı́devana, vısóka da nebóno.
Agá go ye vı́del dvórane stárı̈yen čar, prehápal sı ye bórnı̈ne, alá ye ne mógal da stórı nı́kana ı dal ye dašterö́no kópelötune za žóno.  Zažı̈válı so mládıne faf dvórane  ı málko vréme po sétne ye kópelöno reklólo žanóyne:
- Še da ı́zlezom málko da vı́dem kaná stánava pa dünyóso, pak tı̈ sédıy faf kóštoso ı čákı̈y mo durgá da so vórnom.
Izlä́lo ye kópelöno na gulä́ma póte ı zaslédılı̈ go so ı kúčenceno ı kótenceno.  Cä́la déne so varvä́lı.  Prı akšám so prıblıžı̈́lı̈ annó kasabó.  Kótenceno ye zafátılo da merúka:
- Báte, ye mı so ye.
- U ısä́ še náydeme yédıvo! – reklólo ye kópelöno ı bárnalo ye faf ȷ̇übö́no da ızvádı kutúykono. – Kadé mı ye kutúykata? – ızrǘkalo so ye uplášano.  – Ya som ye zabarávıl u dumá na palı́cono pad panı́cene.  Hátte da so vórneme da zö́meme magö́skono kutúyko.  Azám še varvı́me kadéta še varvı́me.
I vórnalı so so nadzát.  Alá kaná ye stánalo s kutúykono?  Žanána kákna ye prıvdı́gala, našlála ye kutúykono na palı́cono pad panı́cene.  Tya ye ne znála kakvá ye búla ınázı kutúyka ı farnı́la ye prez pénȷ̇eräne.  Kutúykana ye pánnala faf sredé sakákane ı nókutrı ye óhnal uvórtre faf tı̈́ye.
Inagáne so ye láhalo da pamı́na prez ‘tam adı́n palyaȷ̇ı́yın, čul ye óhnavanyeno, navél so ye, zöl ye kutúykono ı atvórıl ye kapáčkane yı.  Le ınagáne so ye yevı́l pak défen (velıkánon).
- Kaná ı́šteš da stórem za tébe, kumandárü? – abórnal so ye défen ı reklól ye palyaȷ̇ı́yınune.
- Íštom da zö́meš ısózek dvóra ı da go preneséš nannó sas móne ı žanóno, žána so nanı́če na pénȷ̇eräne, faf nay pústokne óstrova faf  denı́zene!
- Prenésen ye! – reklól ye défen ı grábnal ye dvórane ı prenél go ye.
Geč vakı̈́t akšámlayın kópelöno, kúčenceno ı kótenceno so fprä́lı̈ na mä́stono, kadéna ye bul tä́hnı̈yen dvor, alá ye ıtám ne ımä́lo nı́kana.  Kópelöno ye sö́nnalo na annók kámenä ı zö́lo ye da pláče ı́mbı̈nȷ̇e.
- Báte, ótı pláčeš? – papı̈́talo go ye kúčenceno.
- Za žanóto sı pláčem, za dvórate pláčem.  Eh, da mu so na náydešo, ótı da ye néma ‘sä kutúykoto mı!
- Namóy plaká, báte, nı̈́ye še tı ye daneséme – reklólo ye kótenceno ı sas kúčenceno so tórnalı̈ za nah denı́zene.  Agá so atıšlı̈́ na kray denı́zene, razglä́lı̈ so so húbbe ı uvárdılı̈ so pústokne óstrova sas dvórane.  Pakáčılo so ye azám kótenceno kúčencune na garbáne ı preplı̈́lı̈ so da óstrovane.  Agá so vlä́lı̈ faf dvórane, kótenceno so ye pakáčılo na tavánane ı zafı́rılo ye múškı̈ne.  Anná gulä́ma stará mušká so ye ızprávıla atpréš kótenceno ı papı̈́tala go ye:
- Ótı mı fı́rıš múškı̈te?
- Ótı mı ye fkı̈́snato na tvóso seybı́ye.
- Kaná tı ye právıl?
- Zö bátevoto kutúyko.  Kadé ye ‘sä tváta seybı́ye?
- Spı.
- Kutúykata kadé ye?
- Tya ye skrı̈́ta faf nusáne mu.  Akú tı trä́bava kutúykana, ya še tı ye dónesom, alá še mı so ftásaš napréš ótı še astávıš na raháte múškı̈se.
- Ftásavom so! – reklólo ye kótenceno.
Starána mušká ye azám atıšlála faf mutfákane, apıpérıvıla sı ye apáškono sas červéna pıpére ı fmóknala so ye faf hadayóno, kadéna ye spal palyaȷ̇ı́yen.  Usúlanka so ye presúrnala vaz yurgánane ı vavrä́la ye apáškono palyaȷ̇ı́yınune faf nusáne.  Ad červénokne pıpére so ye palyaȷ̇ı́yen kı́hnal huzlı̈́ ı ızfarnı́l ye kutúykono ad nusáne.  Muškána ye hápnala faf ustána ı annéla ye kótencune.
- Na tı kutúykoso - reklála ye muškána, - ónnesıy ye bátü tı, da na pláče.
Kótenceno ye reklólo:
- Berekä́tversı̈n! – Razmáhalo ye hadılcána ı ızrı̈́pnalo ye na prústane, kadéna go ye čákalo kúčenceno, ı tórnalı̈ so da sı so vráštot.
Pak so ye kótenceno pakáčılo kúčencune na garbáne ı zö́lı̈ so da plı̈́yet faf denı́zene.  Pa sredé denı́zene ye kúčenceno rekló kótencune:
- Day kutúykoto móne, ya ı́štom da ye nósem!
- Na stánava! – advórnalo ye kótenceno.
- Ótı?
- Ótı ye staráta mušká móne dáde.
Bre ne ya še ye nósem, bre ne tı̈, dvéne drugárčeta so so skáralı̈.  Zagarvúlılı̈ so so faf vadóno ı kótenceno ye ızpustı́lo kutúykno.  Zaplä́čkalo ye sas hadılcána ı rǘknalo ye:
- Sprey so!
- Kaná ye? – papı̈́talo ye kúčenceno.
- Izpustı́h kutúykoto faf denı́zese.
- Isä́ tı ye zarı̈́t pepelót.
Izplı̈́lı̈ so dvéne drugárčeta na kray denı́zene, klö́knalı̈ so prı annók kámenä ı zaglö́dalı̈ so denı́zene začúdenı̈.
Faf ınózek saháte so ye zayevı́l adı́n rı̈bárın.  Razpö́nal ye dı́htıno, métnal go ye faf denı́zene ı za málko go ye ızkáral na peskáne ı áhnal ye: faf dı́htıno so ye fátıla anná gulä́ma rı̈bá.
Rı̈bárınon ye razprál rı̈bóno, farnı́l ye vótrešnı̈ne rábatı̈ na peskáne, métnal ye rı̈bóno faf čántono ı atıšlól sı ye.
Kótenceno ye zö́lo da so ablı́zava.
- Yála báre da kósneme rı̈́bovo yátce.
Navélı̈ so so dvéne drugárčeta ı zafátılı̈ so da yedót.  Kúčenceno ye ahlópalo palavı́nı̈ne kormı́nı̈, alá so ye zadávılo ı zö́lo ye da vı̈́ye.
- Óhleley, nókana mı so fkáčı faf górloso!
- Ótvarıy ustáta! – reklólo mu ye kótenceno.
Kúčenceno ye zı́nnalo ustána, kótenceno ye fkáralo nažı̈́nkono faf górlono ı... kaná, vı́kate, ótı ye ızvádılo?  Izvádılo ye magö́skoto kutúyko.  Gulä́mana rı̈bä́, žóno ye fátıl rı̈báren, ye búla pagólnala.
Yátse mı ye pánnalo drágo dvémne drugárčetom, agá sı so našlı̈́ kutúykono, ı stı́snalı̈ so so da ye annesót kópelötune.  Našlı̈́lı̈ go so da sı sedı́ na kámenäne ı da sı pláče yéšte.
- Báte, stı́ga plaká, nósem tı kutúykoto! – ızrǘkalo so ye kótenceno ı padálo mu ye kutúykono.
Kópelöno sı ye asúkalo ačı́ne ı atvórılo ye kapáčkane na kutúykono.  Le ınagáne so ye yevı́l défen.
- Kaná ı́šteš da stórem za tébe, kumandárü? – papı̈́tal ye défen.
- Íštom da mı daneséš dvórane, žanóno ı kradı́čene!
I – hop - dvóron sı ye pak atıšlól na mä́sto.  Kópelöno ye vlä́lo uvótre ı zafátılo ye da traptı́, razbudı́lo ye kradı́čene ad glıbókokne sóna, zalepı́lo mu ye annó plısnı́co ı rǘknalo ye:
- Na drúzıš da na kradéš čúzdı̈ dvórove, zére še récěm défüse da tı razméstı kókalyeto.  Nabı́vı̈y so ‘sä at ‘túzı.
Palyaȷ̇ı́yen sı ye grábnal šápkono ı pabégnal ye.  Kópelöno sas žanóno so astánalı̈ faf dvórane, kótenceno na tavánane ı kúčenceno na prústane.  Her akšám ye žábınkana ızlı́zala ad glıbókokne vı́ra ı pä́la mı ye pésne, durgá vrı́tsı da zaspö́t.


Αρχικός τίτλος: "Момчето, кученцето, котенцето и жабчето"
Από το βιβλίο "ИМАЛО ЕДНО ВРЕМЕ - 101 БЪЛГАРСКИ НАРОДНИ ПРИКАЗКИ", Εκδοτικός οίκος "Хермес", Пловдив 1999, ISBN: 954-459-684-4, σελ. 165 - 171
http://hermesbooks.com


Απόδοση στα Πομακικά: Ριτβάν Καρα - Χότζα


Σημείωση: Το συγκεκριμένο παραμύθι μοιάζει πάρα πολύ με μια ντόπια παραλλαγή (Bä́lı̈ smókvı̈ ı čórnı̈ smókvı̈) που έχουν καταγράψει μαθητές του Γυμνασίου Σμίνθης και δημοσιεύει η φιλόλογος Δ. Κατάκη στο βιβλίο της με τίτλο "Ο παππούς και η γιαγιά είπαν...".

PomLex Editor – Από την προφορική παράδοση στην ψηφιακή πραγματικότητα

Σε προηγούμενη ανάρτησή μου είχα υποσχεθεί ( το έχω αυτό το «ελάττωμα» και τις υποσχέσεις μου συνήθως δεν τις ξεχνώ έτσι εύκολα ) να παρουσιάσω μια δοκιμαστική έκδοση ενός απλούστατου επεξεργαστή κειμένου με δυνατότητα ορθογραφικού ελέγχου σε απλό πομακικό κείμενο και αυτό θα επιχειρήσω να κάνω εν συντομία σ’ αυτή τη δημοσίεση.

Βασικά πρόκειται για μια 32-μπιτη desktop εφαρμογή για Windows, η οποία μπορεί να τρέξει ως τέτοια και σε 64-μπιτο περιβάλλον (την 64-μπιτη αρχιτεκτονική πολλοί ειδήμονες δεν τη θεωρούν και πανάκεια για όλες τις εφαρμογές).

Ο πυρήνας της αποτελείται από  το γνωστό Scintilla ( ένα δωρεάν open source λογισμικό για την επεξεργασία πηγαίου κώδικα που απευθύνεται σε και χρησιμοποιείται από προγραμματιστές κυρίως ), το οποίο εσωτερικά χρησιμοποιεί κωδικοποιήση UTF-8, ενώ το «περίβλημα» MFC (wrapper) βασίζεται σε μια αντίστοιχη προσαρμογή - μεταφορά του για περιβάλλον Windows.  Κάποια μοναδικά χαρακτηριστικά του δε ήταν και τα κριτήρια αυτά που συνέτειναν στην επιλογή του ( Όσο κι αν παιδεύτηκα με τα στοιχεία ελέγχου CEdit και CRichEditCtrl της Microsoft ήταν αδύνατη η επίτευξη του επιθυμητού αποτελέσματος ).

Μιλάμε, βεβαίως, για μια «πειραγμένη» έκδοση του Scintilla, καθώς η πρωτότυπη όχι μόνο τα Πομακικά, αλλά ούτε και τα Ελληνικά δεν υποστήριζε καλά καλά.  Γενικά ήταν «εχθρική» σε οτιδήποτε πέραν του συνόλου χαρακτήρων ASCII και αυτό δημιουργούσε διάφορα προβλήματα.  Έπρεπε επομένως να ανασκουμπωθώ και να εντοπίσω τα σημεία – κλειδιά για να μπρέσω να κάνω τα «μαγικά» μου.  Αυτή είναι η «ομορφιά» του λογισμικού ανοιχτού κώδικα.  Δεν δικαιούμαι, δυστυχώς, να σας δείξω κάποια από τα «μαγικά» αυτά  «κόλπα», γιατί το απαγορεύει η άδεια χρήσης του λογισμικού.

Οποιοδήποτε λογισμικό επεξεργασίας κειμένου, τώρα, για να μπορεί να κάνει ακόμα και στοιχειώδη ορθογραφικό έλεγχο χρειάζεται ένα κατάλληλο λεξικό απ’ όπου μπορεί να αντλεί και να επεξεργάζεται τις διάφορες πληροφορίες.  Ένα τέτοιο λεξικό μπορεί να είναι από μια απλή λίστα λέξεων σε μορφή κειμένου έως και πολύ σύνθετες και πολύπλοκες δομές δεδομένων, όπως αυτή ενός ternary dag, για την οποία δεν χρειάζεται να γράψω κάτι παραπάνω απ’ αυτά που έχω γράψει ήδη.

Επειδή όμως η σύνταξη ενός  καλού και αξιόπιστου λεξικού με αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες  τύπους λέξεων (με το ενδεχόμενο ο αριθμός αυτός να υπερβεί ακόμα και το ένα εκατομμύριο – ο ακριβής προσδιορισμός σ’ αυτή τη φάση είναι αδύνατος), με τη φιλοδοξία, μάλιστα, σ’ αυτό να ενσωματωθεί το σύνολο των γραμματικών πληροφοριών για τη δυνατότητα και γραμματικού ελέγχου στο μέλλον,  απαιτεί αρκετό χρόνο και απίστευτες υπερβάσεις, θεώρησα ότι το τεστάρισμα της εφαρμογής θα μπορούσε να γίνει και με άλλη γλώσσα, όπως π.χ. η Ελληνική.

Για να τεθεί σε εφαρμογή το σχέδιο, αυτό που χρειαζόταν ήταν μια αρκετά πλούσια και αξιόπιστη λίστα ελληνικών λέξεων.  Έπρεπε να βγω, λοιπόν, στη γύρα προς αναζήτηση μιας τέτοιας λίστας.  Αυτή τη φορά στάθηκα πιο τυχερός.  Με μια ολιγόλεπτη περιήγηση στο διαδίκτυο έπεσα πάνω στο ελληνικό λεξικό του OpenOffice που έχουν κατασκευάσει άνθρωποι του  Πανεπιστημίου Πατρών και το οποίο περιλαμβάνει περί τις 600.000 τύπους λέξεων.  Πολύ αξιόλογη προσπάθεια, παρά τις ελλείψεις.  Από τη στιγμή που είχε βρεθεί η λίστα με τις λέξεις, ήταν ζήτημα μερικών κλικ για να μετατραπεί στην επιθυμητή μορφή, έναν Κατευθυνόμενο Ακυκλικό Γράφο ( Directed Acyclic Graph ), και να μπορεί να «συνεργαστεί» με την εφαρμογή μας.

Το δεύτερο στοιχείο που χρειαζόταν ήταν οι κώδικες (οδηγίες) συλλαβισμού της Ελληνικής.  Ένα τέτοιο αρχείο παρέχει, επίσης , η παραπάνω ιστοσελίδα του Πανεπιστημίου Πατρών.  Το αποτέλεσμα όμως που παράγει, έτσι όπως το είδα στην οθόνη του υπολογιστή, δεν μου άρεσε ιδιαίτερα.  Οπότε αποφάσισα να δημιουργήσω πρόχειρα ένα δικό μου αρχείο με οδηγίες συλλαβισμού, όπως τις θυμάμαι από τα μαθητικά μου χρόνια, με αρκετές ελλείψεις.  Έτσι κι αλλιώς είναι για δοκιμαστική χρήση μόνο.  Το αρχείο είναι σε απλή μορφή κειμένου και μπορεί κανείς να το κάνει ό,τι θέλει.

Ένα τρίτο και τελευταίο στοιχείο απαραίτητο για την επίδειξη ήταν οι οδηγίες ταξινόμησης.  Εδώ όμως τα πράγματα σε ό,τι αφορά την Ελληνική ήταν αρκετά εύκολα, καθώς η βιβλιοθήκη ICU είναι αρκετά «έξυπνη» ώστε να χρησιμοποιεί τις προεπιλεγμένες τοπικές ρυθμίσεις του υπολογιστή για να δώσει το επιθυμητό αποτέλεσμα.

Με την εξασφάλιση των τριών αυτών στοιχείων η εφαρμογή είναι στη διάθεση πλέον του καθενός για να τη δοκιμάσει και να την αξιολογήσει.

Το παρόν λεξικό βέβαια δεν περιλαμβάνει γραμματικές πληροφορίες παρά μόνο τύπους λέξεων.  Είναι πάρα πολλή δουλειά για να κάτσω να αντιστοιχίσω τις γραμματικές κατηγορίες σε όλο αυτό το υλικό (αυτό κάνω ήδη με τα Πομακικά).  Προγραμματιστικά λίγα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν, καθώς πολλές φορές ένας τύπος μπορεί να αντιστοιχεί σε περισσότερες από μια κατηγορίες και οι καταλήξεις από μόνες τους δεν βοηθούν ιδιαίτερα. 

Κάποια μικροζητήματα σε ό,τι αφορά τη χρήση της εφαρμογής με τα Ελληνικά δεν έχουν επιλυθεί ακόμα.  Εκτός αυτού όμως και η ύπαρξη κάποιων δυσλειτουργιών (bugs) δεν αποκλείεται.  Αυτό το νόημα έχει, εξάλλου, μια δοκιμαστική έκδοση του όποιου λογισμικού και το τεστάρισμά του.

Παρακάτω ακολουθούν κάποιες εικόνες για να πάρετε μια πρώτη γεύση προτού αποφασίσετε να κατεβάσετε την εφαρμογή στον υπολογιστή σας.

Οι όποιες παρατηρήσεις και υποδείξεις θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμες για τη βελτίωση της εφαρμογής.  Μη διστάσετε να κάνετε ερωτήσεις.

Το κεντρικό παράθυρο της εφαρμογής ( MFC Single Document – Document / View architecture )

Παράθυρο διαλόγου ορθογραφικού ελέγχου

Παράθυρο διαλόγου με τις επιλογές εύρεσης / αντικατάστασης κειμένου

Παράθυρο διαλόγου με τις επιλογές συλλαβισμού

Παράθυρο διαλόγου με κάποιες πληροφορίες για το κείμενο

Παράθυρο διαλόγου ρυθμίσεων

Επιλογές χρωμάτων διαφόρων στοιχείων - λειτουργιών

Υπόδειξη – υπογράμμιση ορθογραφικών λαθών

Λειτουργίες επεξεργασίας – διόρθωσης με το δεξί κλικ

Λειτουργία αύξουσας – φθίνουσας ταξινόμησης

Δυνατότητα εκτύπωσης

Η εφαρμογή για να τρέξει χρειάζεται κάποιες βιβλιοθήκες (αρχεία .dll) της Microsoft.  Σε περίπτωση που αυτές δεν υπάρχουν εγκατεστημένες στον υπολογιστή σας, το λειτουργικό σας θα σας "ενημερώσει" για το τί ακριβώς χρειάζεται.  Αν χρειαστεί να τις κατεβάσετε από το internet, αυτές μπορούν να τοποθετητούν (με απλή αντιγραφή) στον υπολογιστή σας ως εξής: α) στον ίδιο φάκελο που έχετε αντιγράψει την εφαρμογή PomLex (εφ' όσον δεν θα τις χρειαστούν και άλλες εφαρμογές) β) στον φάκελο συστήματος του λειτουργικού (αυτός συνήθως είναι ο "System32" σε 32-bit λειτουργικό) και γ) οπουδήποτε στο σκληρό δίσκο, εφ' όσον έχει οριστεί η διαδρομή τους στη μεταβλητή συστήματος "Path".

Την εφαρμογή μπορείτε να την κατεβάσετε από εδώ
MD5 Checksum: 82bb8048ca69bc921210279f6f9583ad

Σας εύχομαι καλές δοκιμές

Ριτβάν