Κάποτε, πριν πολλά χρόνια, γνωστός άνθρωπος των γραμμάτων της
πόλης μας μού είχε εκφράσει την επιθυμία του (υπό μορφή παραπόνου) να
μεταφραστεί ο εθνικός ύμνος και στα Πομακικά.
Κάποια στιγμή βρήκα λίγο χρόνο και ασχολήθηκα με το θέμα και
συγκεκριμένα με τις δύο πρώτες στροφές από τις 24 συνολικά που αποτελούν τον
επίσημο Εθνικό Ύμνο της Ελλάδος από το 1865.
Ολόκληρο το ποίημα του Διονυσίου
Σολωμού «Ύμνος εις την Ελευθερία» αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές και
γράφτηκε το 1823 στη Ζάκυνθο, ενώ η μελοποίησή του έγινε το 1828 από τον
Νικόλαο Μάντζαρο.
«Εδώ σε θέλω κάβουρα να περπατάς
στα κάρβουνα» σκέφτηκα μέσα μου όταν το ξεκινούσα το εγχείρημα. Τα της μετάφρασης γενικότερα είναι αρκετά
δύσκολα και η σωστή απόδοση πολλές φορές είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων.
Ένα σημείο που με απασχόλησε έντονα
ήταν η λέξη «βια», καθώς οι απόψεις διίστανται για το αν πρόκειται για τη «βία»
ή τη «βιασύνη».
Τελικά, μετά από αρκετά «πειράματα»,
κατέληξα σε μια ήπια παράφραση χωρίς να αλλοιώνεται η πεμπτουσία του νοήματος.
Η επίμαχη έννοια της «ελευθερίας ή λευτεριάς»
αποδόθηκε με το πομακικό lefterjá (λευτεριά) που
σημαίνει «λεύτερη / ανύπαντρη κοπέλα» και είναι λέξη ελληνικότατη. Η αλήθεια είναι ότι σε κάποιους φιλολόγους
δεν άρεσε. Ίσως να ξεχνούν, βέβαια, ότι
εμείς οι έρμοι «παραγλωσσολόγοι» και «παραποιητές» έχουμε και την λεγόμενη «παραποιητική»
άδεια, η οποία εκπορεύεται απ’ ευθείας από τον ουρανό.
Ιδού τα δύο έμμετρα τετράστιχα που
μπορούν να εκτελεστούν όπως και στα Ελληνικά.
Paznávom to at kyláte
Na sabjóto ti strášnok
Paznávom to f(af) óbrazate
Zemǿno méreva sílnok
At kókalje izvédena
Svešténo ellíncko tja
I kákta na pórvo padkópelena [/padmoména]
Ej, milá, tešká lefterjáΟλόκληρο τον Εθνικό Ύμνο μπορείτε να τον βρείτε εδώ